Het is u vast niet ontgaan dat een dag eerder het nieuws werd beheerst door een groep mensen waaronder u wellicht ook hoort: de overbelaste mantelzorger. Ik vroeg me af: wat gaat er dan door u heen als u dit leest? Voelt u zich aangesproken of juist beledigd?  Mijn moeder heeft jarenlang voor mijn vader gezorgd. Ik vroeg mijn moeder wanneer het moment was voor haar dat ze zich overbelast voelde. Ze antwoordde het volgende:
Het zorgen voor mijn man, hoorde bij de levensfase waarin we belandden. We wisten beiden waarvoor we ‘tekenden’ toen we ‘Ja, ik wil!’ hadden uitgesproken. Ik heb het daarom ook nooit als belasting ervaring om er voor mijn man te zijn. Pas toen de zorg ook ‘s nachts doorging was ik blij dat jullie hulp regelden voor in de nachtelijke uren. Ik kon weer gewoon doorslapen.

Toen mijn moeder dit vertelde herinnerde ik me die keer, dat ik samen met mijn vader in de kamer zat en hij vertelde: “Ik maak me toch wel een beetje zorgen om je moeder. Ze moet er toch eens tussenuit.”  Helemaal vergeten! Wat gaat er als zorgontvanger door je heen bij het lezen van een nieuwsbericht waaruit blijkt dat wellicht jou naaste behoort tot de groep ‘overbelaste mantelzorger’.

De overbelaste zorgontvanger
Een chronische zieke vrouw vertelt: “Eigenlijk maak ik me steeds zorgen om mijn man. Hoe lang gaat het nog? Ik loop ook op mijn tenen omdat ik er voor wil waken dat hij overbelast raakt. Hij werkt 40 uur per week en we  waken  ervoor, dat onze relatie gelijkwaardig blijft. De zorg moet niet leidend zijn in onze relatie.”

Al deze ervaringen zetten me aan het denken, lieve mantelzorger. Bent u het met me eens als ik stel dat onze individualistische samenleving maakt dat het zorgen voor een ander niet meer als een vanzelfsprekendheid wordt gezien. Het gegeven, dat je wellicht (tijdelijk of langdurig) (sociale) activiteiten opgeeft maakt dat ‘het er zijn voor een ander’ als ‘belastend’ wordt ervaren.

We zijn een beetje doorgeslagen; zodra je zorgt voor iemand anders is er behoefte aan een status, een titel. Een middagje naar het strand met je zus in een strandrolstoel, is geen ‘mantelzorg moment’ maar een fijne middag samen met elkaar. Het wordt pas een ‘mantelzorg moment’ zodra jij als zus vindt dat je dit ‘moet doen voor je zus, zodat ze er ook even tussen uit is’.  We zijn niet meer gewend om fysieke zorg aan elkaar te geven terwijl dat ook bij het leven hoort. Het ontluisterende  zit in het gegeven dat je het zorgen voor een ander erg gaat vinden. Dan is er iets mis en zuigt het energie. Terwijl dat dus niet zo hoeft te zijn!

Ik hoor medemantelzorgers vaak zeggen dat ze er niet voor hebben gekozen om voor iemand te zorgen. Dat is waar. Een ziekte, een ongeluk of een andere reden maakt dat je leven een andere wending krijgt. Juist daarom is het belangrijk dat de ontmoeting, de relatie tussen degene die zorg ontvangt en geeft centraal staat. Niet de praktische zorg en het geregel eromheen! Dat staat los daarvan. Ja, dat hoort erbij en is soms veel en overweldigend.  Zodra het ‘moeten’ zorgen en regelen van pas komt, sluipt het probleem van overbelastheid binnen. Juist bij situaties waarbij er sprake is van langdurige zorg bestaat het gevaar van ‘zorgroutine’.

Lieve mantelzorger! Blijf jezelf en degene voor wie je zorgt uitdagen!
Blijf in vizier houden wat het jullie beiden oplevert. Ik leer steeds opnieuw te genieten van het ‘hier en nu moment’. Dat scheelt weer een dure cursus mindfulness!

Anni Tüski
Met dank aan mijn zus Gabi

© Nationale Zorggids / Mantelzorg voor Beginners