Als ik een training geef eindig ik meestal met een complimentenspel. Aan het begin van de training geef ik aan dat men op elkaar moet letten. Welke kwaliteiten hebben de mensen om je heen? Aan het eind geef je aan ieder persoonlijk een compliment. Het begint vaak met weerstand. “Wat een onzin. Waarom moet dat?” Men voelt zich ongemakkelijk. Toch, als ze eenmaal aan de gang zijn, zie ik iedereen met rode konen en een brede glimlach praten. Het is heel intensief. Ze komen trots terug met een lijst welgemeende complimenten. Een vijftigjarige politieman trilde over zijn hele lichaam. Hij vertelde: “Dit heb ik nog nooit meegemaakt, ik hoor nooit wat ik goed doe.” Hij was diep geraakt.

Een manager van een bedrijf had problemen met haar afdeling. Er hing een vervelende sfeer. Het bleek dat ze mensen altijd op hun vingers tikte als iets mis ging. Ze gaf nooit een compliment uit angst te “soft” te zijn. Ik gaf haar de opdracht één van haar mensen te observeren. Alleen te letten op wat hij of zij goed deed en het dan te vertellen. Ze had iemand op het oog, maar stelde het uit tot een dag voor onze volgende afspraak. Die dag had ze hartkloppingen van de spanning. Uiteindelijk gaf ze het compliment. De man reageerde met: “Wat leuk dat je dat zegt, dat doet me goed!” Ze vertelde later dat ze zich helemaal warm voelde worden en ze begon het vaker te doen. De sfeer op de afdeling werd snel beter.

Mensen klagen dat ze te weinig waardering krijgen in hun werk. Als ik vraag of ze zelf hun geliefden, kinderen, ouders of collega’s wel eens complimenteren, worden er altijd een aantal rood. Er zijn ook leidinggevenden die het te vaak doen. Te veel is ook niet goed. Een teamleider zei bij alles wat iedereen deed: “Toppie!” Niemand nam hem serieus.

We kunnen ons trainen in het snel zien wat iemand aan kwaliteiten in huis heeft. Iedereen heeft kwaliteiten. Als we ons aan iemand ergeren zien we ze niet meer. We zien alleen dat wat zo irritant is en willen onze mening over die persoon bevestigd zien. Dat stralen we dan uit.

Als ik een groep train, dan kan ik niet denken: oh, die is niks en die daar, heeft ook niets in huis. Wat zou ik naar de groep uitstralen? Ik stel me er op in dat iedereen kwaliteiten heeft. Als ik het zo snel niet zie, is het een uitdaging om dieper te zoeken. Een waarderende blik kan mensen al doen groeien. Laten we trendsetters zijn!

Wees niet afhankelijk van waardering en waardeer jezelf.

Een vrouw mailde me naar aanleiding van het bovenste gedeelte over dit complimentenonderwerp. Haar dochtertje heeft een klasgenootje, dat ‘er niet echt bij hoort’. Ze vroeg haar dochtertje wat ze leuk vond aan het meisje. Haar dochter antwoordde: “Ze kan goed tekenen en heeft een leuke tas.” De moeder vroeg haar dochter dat eens tegen het meisje te zeggen. Waarop het meisje haar klasgenootje vertelde dat ze haar tas zo mooi vond.

Een opleider bij de politie vertelde me dat een gastdocent kwam spreken bij zijn studentengroep. Hij kondigde de man (die in politiekringen niet geliefd was) van tevoren aan als een geweldige vent, waar ze veel van konden opsteken. De studenten zaten vol verwachting en behandelden de man met veel respect. Hij was in het begin wat van zijn stuk gebracht. Dit was hij niet gewend. Meestal zaten de groepen met veel weerstand op hem te wachten. “Shit, hebben we hem weer!” Na een tijdje begon hij met steeds meer energie en passie te spreken en de studenten vonden het geweldig. De opleider had de man nog nooit zo goed zien presenteren.

Dit zijn twee prachtige voorbeelden van “trendsetters”. We kunnen mensen maken en breken met onze woorden en onze blik. Ook ik ken beide kanten. Toen ik een jaar of negentien was, werkte ik met een groep vrouwen die me een avond lang vertelden dat ik niets zinnigs te melden had. Op mijn vraag of ze ook iets positiefs konden zeggen kreeg ik te horen: “Je hebt van die leuke krulletjes.” Hun woorden raakten me zo diep, dat ik naar Engeland vluchtte. Het heeft een aantal jaren geduurd voor ik mijn zelfrespect weer terugvond. Zelf heb ik ook wel eens kritiek gegeven waar de honden geen brood van lusten. Boontje komt om zijn loontje. We zijn zo gevoelig en we laten ons snel van ons stuk brengen. Complimenten zijn heerlijk. Het is echter gevaarlijk afhankelijk van complimenten te zijn.

Als we onszelf niet waarderen en wankelen zodra iemand kritiek geeft, zijn we als een boom zonder wortels. Dan is het tijd aan ons zelfvertrouwen te werken. Weten dat we goed zijn zoals we zijn. Met al onze kwaliteiten en rariteiten. Het leven is een leerproces. Daarin mogen we spelen en experimenteren met wat we in het leven krijgen aangereikt. Soms gaan we de mist in en soms triomferen we. Het hoort er allemaal bij. We hoeven ons niet beter of minder voor te doen. We zijn wie we zijn. In ontspannen toestand zijn we op ons allerbest. Feedback en zelfs ons toegesnauwde kritiek kunnen we gebruiken om ons te ontwikkelen. Complimenten kunnen we koesteren en bewaren voor moeilijke ogenblikken. Als we in het diepste van ons wezen weten wat we waard zijn, zou de wereld er beter uitzien. Dus laten we daar ook “trendsetters” in zijn.

Uit: Placebo's en fluitende fietsen (met tips)

© Nationale Zorggids / Marja Ruijterman