Youssef is een knappe man van midden dertig. Vanaf het eerste moment dat ik hem ken hebben we leuk contact. Youssef houdt van een praatje, vraagt altijd even hoe het gaat, en staat altijd klaar om te helpen. Maar Youssef is ook verslaafd aan ongeveer alle drugs die je maar kan bedenken. En mede daardoor zijn er in zijn leven heel wat dingen goed mis gegaan. Ook bedreigde en sloeg hij hulpverleners die zich met de beste bedoelingen met Youssef bemoeiden. Daarom zit hij inmiddels al zo'n vijf jaar in evenzoveel verschillende gesloten forensisch psychiatrische klinieken.
Verlof
Youssef wil naar buiten, de wereld in. Terecht. Zijn hulpverleners zien hem ook graag ergens wonen. Zij zijn
het ook met Youssef eens dat hij nog een en ander te leren heeft voordat dit kan gebeuren. Zo wil Youssef
bijvoorbeeld leren om geen drugs meer te gebruiken. Mooi! Dat is een prima uitgangspunt om Youssef te
helpen om z'n dromen waar te maken. Alleen ging het in de afgelopen jaren keer op keer fout als Youssef
op verlof ging; steeds kwam hij direct in aanraking met drugs en vaak volgde al snel agressie.
‘Licht' beperkt
Dat verbaasde de hulpverleners, want er was heel wat geoefend binnen de kliniek; in rollenspellen deed
Youssef het prima. Maar dit is precies waar het volgens mij mis ging. Youssef is namelijk licht verstandelijk
beperkt: hij heeft een IQ van rond de 65 – een factor waardoor zijn hele leven in de soep liep. ‘Licht’ is in die
context dus maar een gek woord.
Binnen is nep
Het is voor Youssef heel lastig om wat hij heeft geleerd te generaliseren en te gebruiken in andere situaties.
Dus je kan met Youssef in de kliniek oefenen tot je er bij neervalt; de vertaalslag naar situaties buiten zal
Youssef niet zo snel maken. En Youssef is niet alleen; licht verstandelijke beperking komt veel voor bij
patiënten in de langdurige klinische geestelijke gezondheidszorg. Voorzichtige schattingen gaan uit van 50
tot 70 procent.
Buiten is echt
Je kan Youssef wél helpen door met hem naar buiten te gaan; door samen te oefenen in de meest
natuurlijke omgeving. Je leert Youssef niet 'nee te zeggen' tegen drugs door hem binnen nee te laten
zeggen tegen een pakje kauwgom dat voor jou even drugs is terwijl jij de dealer uithangt.
Binnen, in de kliniek, hoop je dat Youssef tot rust komt na een heftige periode op straat. Binnen kan hij even zichzelf zijn, hoeft hij even niet op z'n tenen te lopen, en vindt hij de waardering die hij zo hard nodig heeft. Buiten ligt zijn toekomst na de opname. En behandelen doe je dan ook buiten.
© Nationale Zorggids / Erwin van Huigenbosch
