Dat zegt prof. dr. Taco Kuijpers, kinderarts en gespecialiseerd kinderimmunoloog, verbonden aan het Amsterdam UMC. Hij geldt in Nederland als dé autoriteit op het gebied van de zeldzame kinderziekte Kawasaki. Het was die zogenaamd ‘nieuwe’ ziekte die begin mei een golf van paniek veroorzaakte. Taco Kuijper legt uit wat er aan de hand was en hoe het zit.

 

“De paniek was begrijpelijk, want de symptomen van de ziekte van Kawasaki lijken soms sterk op die van de ontstekingsreacties bij Covid-19. Bovendien troffen collega’s bij een aantal patiëntjes coronavirus-gerelateerde antistoffen aan. Eén en één is twee. De pers dook er bovenop, vooral in het Verenigd Koninkrijk, en op social media namen de complottheorieën een vlucht. Teneur: de overheid heeft ons weer een oor aan genaaid.” 

 

Om de paniek te temperen, bracht de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde rond 25 mei de uitslag van een enquête onder kinderartsen in het nieuws. Hier stonden meer mitsen en maren in dan dat er helderheid werd verschaft. Kuijpers: “Het kwaad was toen al geschied. Vanwege de paniek moest de vereniging wel reageren. Met de kennis van toen is dat eerlijk en adequaat gebeurd. Maar ik wil niet alleen naar de media wijzen. Ook wij hebben een informatieplicht. De materie is complex en intussen is wel degelijk vastgesteld dat er een al dan niet directe relatie met het coronavirus bestaat. Iedereen was volledig gefocust op Covid-19 en we leden collectief aan een tijdelijke vorm van tunnelvisie.”

 

Eerst een korte terugblik. De eerste melding kwam uit het Verenigd Koninkrijk. De Britse vereniging voor kinder-ic’s (Paediatric Intensive Care Society) waarschuwde kinderartsen alert te zijn op symptomen van een ‘nieuwe onbekende ziekte’. De symptomen, hevige ontstekingsreacties met hart-, long-, huid- en darmklachten, leken op die van de ziekte van Kawasaki en het Toxische Shock Syndroom. Dit laatste is een bacteriële infectie, die in de jaren ‘80 bekend werd als de ‘tamponziekte’. 

 

Het bericht bereikte het grote publiek en ging zijn eigen leven leiden. De link met Covid-19 was een feit en de paniekgolf was moeilijk te remmen. De woordspeling ligt voor de hand: het nieuws verspreidde zich sneller dan het coronavirus zelf. Bestond er een corona-kindervariant die om zich heen dreigde te grijpen? Een Nederlands digitaal lifestylemagazine, trending.nl, schreef zelfs: ‘De intensive care wordt langzaamaan gevuld met kinderen die ‘mogelijk’ met een nieuwe ziekte besmet zijn geraakt.’ Dat was gelukkig niet het geval.

 

“De werkelijkheid is dat er in Nederland zegge en schrijve minder dan tien kinderen vanwege deze ‘nieuwe ziekte’ op de intensive care werden opgenomen”, benadrukt kinderarts Taco Kuijpers. “Dat zijn er niet verontrustend veel. In totaal belandde er tijdens de coronapiek een twintigtal kinderen in het ziekenhuis met gelijksoortige klachten die op de ziekte van Kawasaki konden lijken, maar ook met ontstekingsverschijnselen zoals ook bij sommige volwassen coronapatiënten. Maar de klachten waren over het algemeen mild en het merendeel van de kinderen kon weer snel naar huis. Bij de helft van de kinderen is vastgesteld dat ze antistoffen tegen het coronavirus in hun bloed hadden. In dit geval is het aannemelijk dat het virus de Kawasaki-achtige ziektebeelden heeft uitgelokt. Want dát was wat er aan de hand was: de ziekte van Kawasaki met de verschillende ontstekingssymptomen werd veroorzaakt door het coronavirus.”

 

Dat er in Engeland een waarschuwing uitging naar kinderartsen heeft er onder meer mee te maken dat de ziekte van Kawasaki nog steeds moeilijk te diagnosticeren is, legt Kuijpers uit. “De waarschuwing was op zijn plaats, maar niet voor het grote publiek bedoeld. Dat is gewoon ongelukkig uitgepakt.” 

 

Op de ziekte van Kawasaki, vernoemd naar de Japanse kinderarts die het ziektebeeld in 1967 voor het eerst beschreef, kun je kinderen niet testen. De diagnose wordt gesteld op basis van een optelsom van symptomen. Het is een ontstekingsziekte. In het hele lichaam raken bloedvaten besmet. De symptomen zijn heftig: hoge koorts, huiduitslag, vervellingen, darmklachten. De ziekte is niet levensbedreigend en niet besmettelijk. Het is geen chronische auto-immuunziekte. Met een tijdige behandeling zijn kinderen snel genezen. Maar een belangrijk punt van zorg is dat de ziekte van Kawasaki de kransslagader kan beschadigen. Dat gebeurt bij 10 tot 15 procent van de kinderen bij wie de ziekte wordt vastgesteld. 

 

Taco Kuijpers: “En dat is natuurlijk dramatisch, want dat raakt het toekomstperspectief van die kinderen. Er zijn kinderen die hierdoor al op hun zesde getroffen worden door een hartinfarct. Dat gebeurt zelden, gelukkig, maar de impact is enorm. In het Amsterdam UMC hebben we het in de loop van vele jaren ongeveer tien keer meegemaakt. Dat maakt een diepe indruk.”

 

De exacte oorzaak van de ziekte van Kawasaki is nog altijd niet bekend. Kuijpers: “Kinderen die de ziekte krijgen, in Nederland zo’n tachtig per jaar, hebben zeer waarschijnlijk de pech dat ze genetisch ‘verkeerd gebakken’ zijn.” Een extra complicerende factor is dat de kans op schade aan de kransslagader nog een andere genetische oorzaak heeft dan de feitelijke aandoening. De ziekte van Kawasaki zelf is tijdens de ontstekingsperiode uitstekend te behandelen met immuunglobulinen (gezuiverde antistoffen) die per infuus worden toegediend. Om het risico op kransslagaderproblemen te verkleinen of weg te nemen, is nog geen probate therapie beschikbaar om alle problemen te voorkomen. Dáár richt het internationale onderzoek zich op.

 

In dat onderzoek speelt Amsterdam UMC een prominente rol. Specialisten van de kinderpoli van de afdeling Kindercardiologie monitoren een groot aantal kinderen waarbij de ziekte van Kawasaki is vastgesteld. Taco Kuijpers schat dat ‘het Kawasaki-team’ de afgelopen twintig jaar bijna duizend kinderen heeft gezien en behandeld. Hierbij werken infectieartsen, immunologen en kindercardiologen nauw samen. Kuijpers: “De kennis neemt toe en we komen iedere keer een stapje verder. We zijn op het spoor van medicamenten waarmee we ook het gen kunnen beïnvloeden dat de kransslagaderproblemen veroorzaakt, maar we zijn er nog niet. Het gaat om een zeer ingewikkeld samenspel van een uitlokkende factor en een genetische achtergrond. Gelukkig zijn er fondsen die ons onderzoek mogelijk maken. De Nederlandse Hartstichting heeft zich daar echter nog niet bijgevoegd.”

 

Welke kinderen de ziekte van Kawasaki krijgen? Het is onbekend en lijkt een loterij. Wel is bekend dat de ziekte wordt aangewakkerd door externe factoren als luchtwegaandoeningen. Dat verklaart de relatie die is gelegd met Covid-19 en de bijbehorende paniek rond de huidige pandemie. Taco Kuijpers: “Die relatie bestaat, daar hebben we weinig twijfel meer over. Het coronavirus schudt de reeds sluimerend aanwezige ziekte van Kawasaki als het ware wakker. Opvallend is dat dit nu vooral bij iets oudere kinderen gebeurde en dat het ziektebeeld iets afweek van het reguliere Kawasaki-patroon. Er lag bijvoorbeeld meer nadruk op buikklachten. Daarom spreken we als medici wel over ‘atypische Kawasaki’. Daar gaan we zeker meer onderzoek naar doen. Eén ding staat vast: het algemene volksgezondheidsrisico is verwaarloosbaar.”

 

De associatie met het coronavirus was terecht, de paniek en complottheorieën waren dat niet. “Maar het was begrijpelijk in de context van de collectieve corona-angst”, zegt kinderarts en immunoloog Kuijpers, die blij is dat de storm intussen geluwd lijkt. “Laten we vooral het goede nieuws vieren. Intussen weten we zeker dat het coronavirus jonge kinderen spaart en dat kinderen geen besmettingsbron zijn. Nu het virus in Nederland lijkt uit te doven, nemen ook de zorgen rond dit fenomeen af. Dat neemt niet weg dat de ziekte van Kawasaki, hoe zeldzaam ook, onze volle aandacht verdient. Dat kinderen op hun zesde bekend raken met klachten aan de kransslagaders en soms zelfs een hartaanval krijgen past niet in ons beeld van wat ‘normaal’ en rechtvaardig is. Daarom blijven we ons als kinderimmunologen en -cardiologen gezamenlijk inspannen om dit risico uit te bannen.”