Uiterlijke kenmerken FAS

Er zijn bepaalde uiterlijke kenmerken die typerend zijn voor FAS. Zo hebben kinderen vaak een kleine hoofdomvang, smalle en rechtstaande ogen en staan de ogen verder uit elkaar dan bij kindjes zonder FAS. In sommige gevallen heeft een kindje met FAS ook epicanthus: een plooi tussen het oog en de neus. Een wipneus en lage neusbrug zijn tevens typerend. Dan is er ook de afstand tussen de neus en bovenlip die vaak groter is dan bij kindjes zonder FAS en hebben ze een dunnere bovenlip. Oren zitten veelal lager dan gebruikelijk op het hoofd en hebben een simpele vorm. Het gezicht is aan de voorkant vaak platter en de handlijn in de hand is vaak gevormd als een hockeystick. Baby’s worden te klein geboren en halen dit eigenlijk nooit meer in.

Andere symptomen FAS

Dan zijn er ook nog andere symptomen die gepaard gaan met het foetaal alcoholsyndroom. Kinderen zijn bijvoorbeeld zeer prikkelgevoelig en raken daardoor snel overprikkeld. Ook hebben kinderen met FAS vaker adhd of gedragsproblemen zoals woede-aanvallen, neiging tot liegen en gebrek aan schuldgevoel. Sociale contacten maken en onderhouden is lastig. En kinderen met FAS hebben later in het leven een vergrote kans op problematisch alcoholgebruik.

Dan zijn er ook leerproblemen om rekening mee te houden. Het gemiddelde IQ van kinderen in Nederland ligt rond de 100, bij kinderen met FAS ligt dat rond de 72. Ze hebben concentratieproblemen, geheugenstoornissen en een lager werktempo. Ook plannen en organiseren van schoolwerk kan voor problemen zorgen.

Kinderen met het foetaal alcoholsyndroom hebben vaak een ontwikkelingsachterstand, waardoor zij op het gebied van zitten, lopen en praten achterlopen op hun leeftijdsgenootjes. Ook gaat het bewegen minder soepel en kunnen bewegingen als houterig worden omschreven. Kinderen met FAS vallen makkelijker en hebben een minder goede balans. Een deel van deze groep heeft cerebrale parese en moeite met leren praten.
Tot slot hebben FAS-kinderen kenmerken die passen bij het autisme spectrum, vaker slaapproblemen en soms last van epilepsie. Scheelzien komt vaker voor bij deze kinderen dan bij kindjes zonder FAS en ook zijn ze gevoeliger voor middenoorontstekingen. Het gebit kan eveneens een probleemgebied zijn, waarbij kinderen met FAS vaak gaatjes hebben. Een aangeboren hartafwijking komt voor bij een deel van de kinderen met het foetaal alcoholsyndroom.

Oorzaken FAS

Zoals de naam van het syndroom al duidelijk maakt: FAS wordt veroorzaakt door alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Wanneer de moeder drinkt komt de stof ook in het bloed van de baby. Baby’s in de buik zijn nog volop in ontwikkeling en kunnen alcohol niet verwerken. Voor de giftige stoffen die erin zitten zijn de hersenen dan ook extra gevoelig. Een paar glazen kunnen al schade veroorzaken. Grotere schade ontstaat bij grotere hoeveelheden alcohol. Hoeveel alcohol precies tot FAS leidt is niet bekend, maar kinderen met FAS hebben meestal moeders die overmatig drinken. Om het foetaal alcoholsyndroom te voorkomen, wordt aangeraden om helemaal geen alcohol te drinken.

FAS behandelen

Het foetaal alcoholsyndroom is niet te genezen, enkel te voorkomen door geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap. Voor bepaalde symptomen van FAS is wel behandeling mogelijk. Er zijn bijvoorbeeld medicijnen die gedrags- of lichamelijke problemen kunnen tegengaan. Fysiotherapeuten kunnen kinderen helpen met bewegen, logopedisten kunnen helpen bij spraak- en slikproblemen en een revalidatiearts is er om de verschillende therapieën te coördineren. Ook adviseert deze over hulpmiddelen als aangepaste schoenen, steunzolen of een buggy. Voor emotie- en gedragsproblemen kunnen FAS-kinderen terecht bij een psycholoog of psychiater.

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
Bronnen: Hersenstichting, Kinderneurologie, Alcoholinfo