De commissie is verbaasd over het grote aantal knelpunten bij arbeidsongeschiktheid. Het grootste knelpunt is de complexiteit van het huidige stelsel. Ook signaleert Octas dat het stelsel onevenredig hard uitpakt voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Dat zijn bijvoorbeeld flexwerkers, werklozen en mensen met een laag loon. Maar in het bijzonder noemt de commissie mensen met een structurele beperking en/of progressieve aandoening.

Doolhof voor mensen met een beperking

De commissie spreekt van ‘een doolhof voor vroeggehandicapten’. De regelingen waarmee iemand met een beperking te maken krijgt, zijn buitengewoon onoverzichtelijk. Soms moet diegene bij de gemeente zijn, soms bij het UWV. Dit is afhankelijk van de leeftijd waarop iemand een beperking krijgt én van de vraag wanneer diegene 18 is geworden. De commissie beschrijft een situatie die dit pijnlijk duidelijk maakt: "In één gezin kunnen twee kinderen leven met dezelfde genetische aandoening waarvan de oudste een volledige Wajong-uitkering heeft van UWV en de andere een uitkering krijgt van de gemeente, of helemaal geen uitkering."

Ook stelt Octas dat het huidige stelsel, en in het bijzonder de Participatiewet, niet passend is voor mensen met een structurele en/of progressieve beperking. Financiële prikkels, zoals een partnertoets, hebben zelden het gewenste effect en belemmeren mensen in het leiden van hun leven. Het zorgt ervoor dat mensen hun leven lang afhankelijk blijven van hun omgeving. Dit is volgens de commissie in strijd met het VN-verdrag Handicap.

Oplossingsrichtingen

Ieder(in) herkent en onderstreept de bevindingen van de commissie. In haar eindrapport – dat begin 2024 wordt verwacht – zal Octas zich richten op oplossingsrichtingen om het huidige stelsel te verbeteren. Ieder(in) vindt het belangrijk dat daarbij de mensen waar het om gaat nauw worden betrokken.

Door: Nationale Zorggids