De huisartsenzorg in Nederland staat voor grote uitdagingen. In een aantal regio’s van het land dreigt een tekort aan huisartsen. Tegelijkertijd kiezen jonge huisartsen er minder vaak voor om een eigen praktijk te runnen. Regeldruk, administratieve lasten, en een hoge werkdruk maken praktijkhouderschap onaantrekkelijk. Bovendien zijn de overnamekosten van bestaande praktijken vaak hoog. Een aantal partijen speelt daar op in door praktijken over te nemen of aan elkaar te rijgen onder een gemeenschappelijke naam. Huisartsen komen dan in loondienst of werken als zzp-er voor zo’n bedrijf. Een aantal van deze bedrijven werkt met extern kapitaal en winstoogmerk.

Naar schatting van de onderzoekers zijn tussen de 45 en 230 praktijken overgenomen door commerciële investeerders. De brede range van deze schatting laat zien hoe weinig er bekend is over deze nieuwe ontwikkeling in het zorglandschap. Daarnaast zijn er grote verschillen tussen de partijen die op deze markt actief zijn. Naast de commerciële partijen zijn er ook huisartsenketens die vooral bedoeld zijn om kosten en werkdruk te verdelen. Zij zijn minder gericht zijn op het maken van winst. Voorts zijn er partijen die op commerciële basis online platforms, apps en andere digitale middelen aanbieden waar praktijken gezamenlijk gebruik van kunnen maken.

Met dit verkennende onderzoek is duidelijk geworden dat er nog veel onbekend is over de opkomst van ketens in de huisartsenzorg. We weten niet precies wat de omvang is van de activiteiten van deze partijen, of welke investeerders er achter zitten. Ook is het niet helder wat de voor- en nadelen zijn van deze ontwikkeling. Wat betekent dit voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de huisartsenzorg? Wat betekent het voor de huisartsen die werken in een dergelijke praktijk, en wat betekent het voor de samenwerking met andere huisartsenpraktijken of met andere zorgaanbieders of het sociale domein? Dit zijn belangrijke vragen voor een houdbaar zorgstelsel in de toekomst, waar een antwoord op nodig is.

Op verzoek van de European Observatory on Health Systems and Policies hebben onderzoekers van het Nivel door een verkennend onderzoek  naar commerciële huisartsenketens bijgedragen aan een ‘rapid response report’ voor de Franse nationale zorgverkering. Door middel van een scan van de literatuur en een analyse van de Nivel registratie van huisartsen en huisartsenpraktijken is er een eerste inventarisatie gemaakt over wat bekend is over deze ketens, en wat de mogelijke voor- en nadelen zijn van commercialisering van de huisartsenzorg.