Over de overgang

In principe houdt de overgang voor een vrouw in dat ze afscheid neemt van haar vruchtbare periode. Op het moment dat de vruchtbare periode voorbij is, kan een vrouw dus geen kinderen meer verwekken. De overgang zet zich niet van de ene op de andere dag in. De overgang voltrekt zich in fasen, maar zet eigenlijk al vijf tot tien jaar voor de laatste menstruatie in. Soms worden menstruaties dan al overgeslagen en ook eisprongen zullen minder vaak voorkomen.

Tijdens de overgang moeten de hormonen opnieuw op zoek naar evenwicht en daar kan een flink aantal jaren overheen gaan. De laatste menstruatie vindt meestal rond het vijftigste levensjaar van de vrouw plaats en dan zal ze minder oestrogeen produceren. De overgang gaat helaas gepaard met veel geestelijke en lichamelijke klachten.

Geestelijke en lichamelijke overgangsklachten

Nog voordat de laatste menstruatie heeft plaatsgevonden, zullen vrouwen overlast ervaren. De menstruatie wordt onregelmatiger en ook het bloedverlies kan de ene maand veel heftiger zijn dan de andere. Daarnaast hebben vrouwen tijdens de overgang vaak last van opvliegers, overmatig zweten en ernstige vermoeidheid. Maar ook spierpijn, hartkloppingen, duizeligheid en pijnlijke borsten zijn geregeld onderdeel van de overgang.

Na de laatste menstruatie komen er hele andere klachten bij, waaronder een droge vagina en een dunnere huid rondom dat gebied. Vrouwen kunnen hierdoor dyspareunie krijgen, pijn tijdens de seks. Dit overkomt ongeveer 25 procent van de vrouwen. Soms komt het voor dat een vrouw urine gaat verliezen en dus last krijgt van urine-incontinentie. Dit wordt veroorzaakt door afname van oestrogeen, maar ook door bevallingen en slijtage. Het kan ook voorkomen dat de baarmoeder of urinebuis verzakken. Grote gevolgen die kunnen leiden tot verminderde zin in seks.

Naast lichamelijke klachten, komt het geregeld voor dat vrouwen bij de huisarts komen met geestelijke problemen. Die kunnen variëren van vermoeid en lusteloosheid, tot echte stemmingswisselingen en depressies of angststoornissen.

Overgangsklachten behandelen met hormoontherapie?

Hormoontherapie zorgt ervoor dat er geen oestrogeentekorten ontstaan in het lichaam. Overgangsklachten zijn daarom goed te behandelen met hormoontherapie, maar huisartsen in Nederland staan hier terughoudend tegenover. In ander Europese landen krijgt 25 tot 40 procent van de vrouwen hormoontherapie voorgeschreven, terwijl dat percentage in Nederland slechts op vier staat. Een hormoonbehandeling is niet nodig, zeggen de huisartsen. Vermoedelijk is er hier een gebrek aan kennis en bestaat nog steeds het idee dat hormoontherapie mogelijk leidt tot borstkanker. Bovendien zien huisartsen de overgang als iets wat wel weer weggaat en iets waar vrouwen 'even' doorheen moeten bijten.

Volgens gynaecoloog Dorenda van Dijken is het idee dat een hormoonbehandeling borstkanker veroorzaakt achterhaald. Ja, er is een verhoogde kans op borstkanker bij gebruik van hormoontherapie, maar alleen na 5 jaar is het risico erop iets hoger. Bovendien krijgen vrouwen wel anticonceptie voorgeschreven en daarin zit een veel hogere dosis hormonen dan de hoeveelheid hormonen die vrouwen via therapie zouden binnenkrijgen. Het risico op borstkanker en trombose is bovendien groter bij de pil dan bij hormoontherapie.

Het Nederlands Huisartsen Genootschap liet eerder al weten niet voornemens te zijn om de richtlijnen aan te passen. De huisartsen zijn in afwachting van wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat de richtlijn inderdaad anders moet.

Week van de Overgang

Tot 15 april is het de Week van de Overgang. Dit jaar staat de integrale problematiek van werk, emancipatie en zorg in de levensfase van vrouwen van 45 tot 60 jaar centraal. Lees hier meer over de Week van de Overgang. 

Door: Redactie Nationale Zorggids