Van de nominale premie voor de ziektekostenverzekering zijn mensen zich wel bewust, maar niet van het inkomensafhankelijke deel en de AWBZ-premie, die op het salaris worden ingehouden, zegt het SCP, dat diepte-interviews hield met 31 mensen uit verschillende inkomensgroepen en met een verschillend opleidingsniveau.

Ook de kosten van de zorg zijn veel mensen een raadsel. Wat een behandeling kost, is vaak niet of moeilijk te achterhalen. Mensen zouden dat wel graag willen weten. Dan zouden ze zelf kunnen controleren of een arts niet te veel declareert. Ook gaan mensen misschien minder snel onnodig naar de dokter, zo is de verwachting.

Verder zijn vooral lagere inkomens er ten onrechte van overtuigd dat de afgelopen jaren op de zorg is bezuinigd. Lagere inkomens geloven ook niet dat de zorgkosten de komende jaren snel zullen oplopen. Hoge inkomens accepteren dat wel als een gegeven.

Nederlanders vinden solidariteit in de zorg een belangrijk principe, maar zijn niet of nauwelijks bereid zelf meer te betalen, blijkt verder. In theorie vindt iedereen dat goede basiszorg voor alle Nederlanders beschikbaar moet blijven. Zodra echter een eigen bijdrage aan de orde komt, haakt men af.

Mensen met lagere inkomens zeggen nu al meer aan zorg kwijt te zijn dan ze eigenlijk kunnen opbrengen. Middeninkomens willen eventueel wel meer bijdragen, maar alleen als meer werk wordt gemaakt van het terugdringen van de zorgkosten, bijvoorbeeld door het verkleinen van het basispakket en het snijden in bureaucratie. Hogere inkomens vinden een lichte stijging bespreekbaar, maar eisen ook dat er eerst efficiënter gewerkt wordt.

"De overheid doet er goed aan om veel meer inzicht te geven in de kosten van de zorg en de financiering ervan", concluderen de onderzoekers van het SCP. "Nu blijven de kosten nog te vaak buiten de discussie, wat mede een reden is dat zij onbeheersbaar worden."