Tijdens de coronapandemie is er door het kabinet te lang vastgehouden aan de gekozen kortetermijnstrategie. De doelstellingen die het in het begin van de crisis stelde, bleven gedurende de hele coronaperiode leidend voor de besluitvorming. Ook toen de crisis langdurig en met brede maatschappelijke impact bleek, week het kabinet niet af van deze strategie. Door de focus te hebben op het beschikbaar houden van de intensive cares, zijn nieuwe risico’s en daaruit voortvloeiende schade onvoldoende meegenomen in de aanpak. Er zijn op de korte termijn maatregelen nodig om beter voorbereid te zijn op langdurige crises, stelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (Ovv).
Gedurende de hele periode behandelde het kabinet de coronacrisis als een gezondheidscrisis, met als belangrijkste doel het beschikbaar houden van acute zorg. Door continu als uitgangspunt de bezetting van ic-bedden te houden, was er weinig aandacht voor andere problemen. Want naarmate de crisis vorderde ontstonden ook postcovid, gezondheidsproblemen door uitgestelde zorg en bredere maatschappelijke problemen. Maar omdat deze geen onderdeel uitmaakten van de oorspronkelijke doelstellingen, drongen deze problemen niet door tot de crisisaanpak. De strategie werd niet aangepast.
Druk op zorgpersoneel
Ook nam in de loop van de crisis de druk op het zorgpersoneel toe. Hoewel hier continu signalen over binnendruppelden, pikte het kabinet deze onvoldoende op en bleef het vertrouwen op hun veerkracht. Risicovol in een langdurige crisis, vindt de OvV. “De Onderzoeksraad beveelt aan om tijdens een langdurige crisis regelmatig te toetsen of de ingeslagen koers nog wel passend is bij het verloop van de crisis. Bepaal steeds of doelstellingen aangepast moeten worden”, zegt voorzitter Chris van Dam.
Geen maatschappelijk dialoog
Doordat het kabinet geen waardendiscussie voerde met de samenleving, kwam er geen maatschappelijk dialoog op gang. De OvV is van mening dat de medewerking van de samenleving bij de aanpak van de crisis essentieel is. Het kabinet legde ook niet helder uit welke risico’s wel of niet geaccepteerd werden. Daarom adviseert de OvV om bij een volgende crisis de dilemma’s en keuzes die onder besluiten liggen explicieter te benoemen en het publiek inzicht te geven hoe het kabinet risico’s, waarden en belangen inventariseert. Burgers krijgen op die manier meer kans om hun afwegingen en handelen daarop af te stemmen.
Scenario-denken professionaliseren
De OvV pleit voor professionalisering van het scenario-denken bij een grootschalige en langdurige crisis. Dit stelt het kabinet in staat om adequater te reageren binnen veranderende omstandigheden. De modellen van het RIVM stonden centraal in de besluitvorming tijdens de crisis en waren vooral gericht op de epidemiologische ontwikkeling van corona en de gezondheidseffecten op de korte termijn. Meestal koos het kabinet voor het meest waarschijnlijke scenario, waar dan ook het beleid op werd afgestemd. Het OvV vind dat er tijdens de crisis te weinig rekening is gehouden met verschillende scenario’s en onzekerheden op de lange termijn en op een breder terrein dan alleen de gezondheid.
Door: Nationale Zorggids
