Wetenschappers vragen het zich al decennia af: wat is de oorzaak van veroudering? Onderzoekers uit het Erasmus MC hebben nu een belangrijk puzzelstuk gevonden. Filevorming door ophopende DNA-schade leidt tot verstoring van allerlei lichaamsprocessen, ontdekten ze. Dat meldt Erasmus MC.
Dat veroudering iets te maken heeft met schade aan het DNA, wordt door wetenschappers algemeen aanvaard – na een ontdekking in Rotterdam. Hoe ouder het organisme, hoe meer schade in het genetisch materiaal. Maar hoe die schade precies leidt tot ouderdomsklachten was nog onbekend. Wetenschappers van het Erasmus MC lijken ook die harde noot nu te hebben gekraakt.
DNA-schade zorgt voor filevorming op het DNA, ontdekten zij. Door de file kunnen genen niet meer worden omgezet tot eiwitten, met als gevolg dat cellen door heel het lichaam minder goed functioneren. De onderzoekers publiceerden hun resultaten onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Genetics.
Roadblock
Schade aan ons DNA lopen we allemaal op, in iedere lichaamscel duizenden keren per dag. Bijvoorbeeld door zonlicht, roken, alcohol en onze eigen ademhaling. Veel van die schade wordt weer gerepareerd, maar niet alles. Dus met de jaren hoopt zich steeds meer schade op, leggen onderzoeksleiders Jan Hoeijmakers en Joris Pothof uit. "De schade werkt als een soort roadblock op het DNA. De machine die genen overschrijft om er eiwitten van te kunnen maken, loopt erop vast. Zo ontstaat een file, waardoor genen steeds meer verstopt raken. Hoe groter een gen en hoe ouder iemand is, hoe meer schade en hoe vaker de afschrijfmachine vastloopt."
De file die het afschrijven van genen verhindert is problematisch, want eiwitten zijn essentieel voor het leven. Als overschrijven niet meer lukt, gaan cellen dood of kunnen ze hun werk niet meer goed doen. Daardoor gaan allerlei lichaamsfuncties achteruit. Hoeijmakers geeft een voorbeeld: "Als te veel zenuwcellen in je hersenen niet meer functioneren en doodgaan, word je dement." Pothof vult aan: "Het is goed mogelijk dat dit proces een rol speelt bij het ontstaan van ouderdomsziekten en ouderdomsverschijnselen."
Muizen
De onderzoekers vergeleken de levers van jonge muizen van 15 weken met die van oude muizen van 2 jaar. In de levers van de oudere muizen zagen ze dat 40 procent van de afschrijfmachines was vastgelopen, terwijl dat in jonge muizen verwaarloosbaar was. Pothof en zijn team stelden een soort handtekening vast van genen die gevoeliger zijn om filevorming te veroorzaken. Die handtekening zagen ze ook terug bij veroudering in andere organen dan de lever, en bij andere dieren, zoals wormen en ratten, en mensen. "Veroudering door DNA-schade is een heel fundamenteel proces", zegt Hoeijmakers.
Door: Nationale Zorggids
