Het succes van een behandeling wordt voor een deel bepaald door de verwachtingen over de uitkomst ervan die door een arts worden uitgesproken. Hoe dat precies zit, heeft een team van Amerikaanse onderzoekers nu ontrafeld bij migrainepatiënten. Dat meldt Medisch Contact.
In het onderzoek, waaraan onder meer de bekende placebo-onderzoeker Ted Kaptchuk meewerkte, wordt het gecombineerde resultaat van een werkzame pil, placebowerking en het effect van verwachtingen in factoren uiteengezet. De uitkomsten worden deze week gepubliceerd in Science Translational Medicine.
De onderzoekers behandelden tijdens het onderzoek in totaal 459 aanvallen van migraine bij 66 patiënten. Voor die 'behandelingen' hadden de deelnemers de beschikking over een zestal enveloppen met telkens twee tabletten die ze moesten slikken tijdens zes opeenvolgende migraineaanvallen.
Twee enveloppen gingen vergezeld van positief uitgesproken verwachtingen: de patiënt kon rekenen op pijnreductie. Volgens het label op de enveloppen bevatten ze het werkzame medicijn Maxalt (rizatriptan). Twee enveloppen gingen gepaard met negatieve verwachtingen – de pijn zou niet afnemen, integendeel zelfs. Deze enveloppen bevatten volgens het label placebo's. En dan waren er nog twee enveloppen zonder expliciete, dus neutrale verwachtingen omtrent de werking. In beide enveloppen zaten aldus het opschrift Maxalt-tabletten of placebo's. In werkelijkheid zaten in alle enveloppen steeds een Maxalt-tablet en een placebopil.
De deelnemende patiënten documenteerden hun pijnervaringen op gestandaardiseerde wijze, zoals ze dat in een voorafgaande basismeting tijdens een aanval zonder behandeling ook al hadden gedaan. De belangrijkste conclusie is dat Maxalt in alle gevallen superieur blijkt aan een placebo. Het placebo-effect op zichzelf was echter goed voor op zijn minst de helft van de pijnreductie: als Maxalt daadwerkelijk gelabeld was als 'Maxalt' dan verdubbelde de pijnreductie ten opzichte van Maxalt gelabeld als 'placebo'.
Een andere opvallende uitkomst van het onderzoek is dat onzekerheid betere resultaten geeft dan zekerheid. Maxalt gelabeld als 'Maxalt of placebo' blijkt beter te werken dan Maxalt gelabeld als 'Maxalt'. De onderzoekers vermoeden dat juist onzekerheid over het behandeleffect bij patiënten leidt tot grotere lichamelijke waakzaamheid, dat op zijn beurt de therapeutische werkzaamheid verhoogt.
De uitkomst dat patiënten baat hadden bij placebo’s, ook als ze wisten dat het om neppillen ging, was minder verrassend. Dit was al bekend uit eerder onderzoek van Kaptchuk. Hiervoor hebben de onderzoekers geen solide verklaring. Mogelijk is er zoiets als een 'lichamelijk geheugen' in het spel dat neurobiologische, in dit geval dus pijnstillende, veranderingen oproept, zelfs als de patiënt weet dat een pil niet 'echt' is.
© Nationale Zorggids
