TILBURG - Aan de rol van het onbewuste wordt vandaag de dag te weinig aandacht geschonken, stelt bijzonder hoogleraar Forensische psychiatrie Karel Oei in zijn afscheidsrede op 9 september op Tilburg University. Ook in de rechtspraak blijft de rol van het onbewuste in menselijk gedrag nog onderbelicht.
In de forensische psychiatrie speelt het onbewuste een belangrijke rol, vertelt Karel Oei in zijn rede. Van tal van emoties, gevoelens en drijfveren zijn mensen zich niet bewust, ook niet wanneer zij er moeite voor zouden doen. Vaak gaat het in de forensische psychiatrie om primaire emoties zoals angst, schaamte, de wil om te overleven of de wens om gezien te worden.
Forensische psychiater
Een goed gevoel voor de betekenis van het onbewuste is voor de forensische psychiater van belang om inzichtelijk te maken dat gedrag van mensen altijd in beweging is binnen een complex netwerk. Dit netwerk bestaat uit neurobiologische en omgevingsfactoren en machtsrelaties in interactie met individuele noden en verlangens.
Voorbeelden van het onbewuste dat menselijk gedrag beïnvloedt ziet Oei dagelijks, zowel in zijn praktijk als daarbuiten. Neem het ontslag van de burgemeester Wilma Verver van Schiedam wegens machtsmisbruik, met de val van het college van B&W als gevolg. Machtsmisbruik zoals dat in Schiedam kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een onbewuste angst voor afwijzing, aldus Oei: om een gevoel van veiligheid te creëren maakt iemand dan juist anderen bang.
Rol van oorzaak en gevolg
Niet alleen psychiaters, ook juristen en criminologen zouden rekening moeten houden met dergelijke onbewuste processen die in menselijke gedragingen altijd een rol spelen, betoogt Oei in zijn afscheidsrede. Aan de hand van drie vragen over de rol van oorzaak en gevolg, de betekenis van het menselijk gedrag, en de invloed van macht als corrumperende factor, werkt hij dit standpunt uit.
Prof. dr. T.I. (Karel) Oei is psychiater, psychoanalyticus en groeps- en gezinstherapeut. Hij heeft meer dan 500 publicaties op zijn naam staan op het gebied van psychopathologie, sociale psychiatrie, klinische psychiatrie, psychotherapie en forensische psychiatrie. Sinds 1993 was hij bijzonder hoogleraar Forensische Psychiatrie aan de Tilburg Law School.
