Bij kanker is het cruciaal om te weten of de ziekte uitgezaaid is of niet. Het bepaalt de prognose en de behandeling. Een nieuwe aanpak brengt hele kleine uitzaaiingen in lymfeklieren bij patiënten met prostaatkanker in beeld. Daarmee is uitgezaaid prostaatkanker eerder aan te tonen. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd bij twintig patiënten onder leiding van hoogleraar Biomedische Magnetische Resonantie Tom Scheenen van het Radboudumc.

Uitzaaiingen van één millimeter in beeld

Scheenen legt de nieuwe aanpak uit: "We combineren voor de eerste keer twee recent ontwikkelde technieken: een MRI-scan van de onderbuik op een scanner met een magnetische veldsterkte van zeven Tesla en het gebruik van magnetische ijzeroxide-nanodeeltjes als contrastmiddel. Door de hoge veldsterkte – normale scanners gebruiken anderhalf tot drie Tesla – is het MRI-beeld veel scherper. De ijzeroxide-deeltjes stapelen zich op in normale lymfeklieren en dempen daar het MRI-signaal. In kliertjes met uitzaaiingen vindt die stapeling niet plaats, waardoor het MRI-signaal sterk blijft. Hierdoor kunnen we de verdachte lymfeklieren onderscheiden van normale lymfeklieren. Met de combinatie van dit contrastmiddel en de krachtige scanner kunnen we uitzaaiingen opsporen van maar één millimeter groot. Er is geen enkele andere techniek die dat kan, met de gangbare methodes ligt dit rond de vijf millimeter."

Technisch uitdagend

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de universiteit Duisburg-Essen, waar de geavanceerde scanner staat in het Erwin L. Hahn instituut voor MRI. Deze scanner wordt doorgaans gebruikt voor scans van het hoofd en van ledematen. Scannen van de onderbuik, waar de prostaat en omliggende lymfeklieren zich bevinden, was technisch zeer uitdagend. Scheenen: "Dat hebben we samen met onze Duitse collega’s opgelost. Het contrastmiddel is ook uniek. Het is nog niet goedgekeurd voor gangbare diagnostiek, maar we kunnen het al wel gebruiken bij specifieke patiënten in klinisch onderzoek."

Eerder en gerichter bestralen

Wat betekent dit voor de patiënt? "We kunnen deze mannen meer duidelijkheid geven over hun ziektebeloop en ze eerder en gerichter behandelen", vertelt radioloog Ansje Fortuin, eerste auteur op de publicatie. "Bij uitgezaaide kanker volstaat alleen het verwijderen van de prostaat niet. Bovendien is dit een belastende operatie. Bestralen is dan een betere optie. Met deze krachtige MRI scanner en het ijzeroxide contrastmiddel stellen we eerder vast of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn en waar ze precies zitten. Radiotherapeuten nemen deze informatie mee in het bestralingsplan en bestralen deze klieren heel gericht. Hierdoor krijgt de patiënt een op hem toegespitste behandeling." In de toekomst is deze nieuwe aanpak mogelijk ook toepasbaar bij andere soorten kanker, zo loopt er al onderzoek naar slokdarm-, pancreas- en hoofd/hals-tumoren. 

Door: Nationale Zorggids