Begin september 2017 kondigt CLW, een groep ouderen die zonder stervenshulp op een zelfgekozen moment wil kunnen sterven, aan een legaal middel te hebben gevonden die in de buurt komt van de Pil van Drion. De pil die beter bekendstaat als de zelfmoordpil.

Destijds dacht de Coöperatie niet dat de overheid het conserveermiddel zou verbieden, omdat het op veel verschillende manier gebruikt kan worden. Een paar dagen na de aankondiging verdubbelde het ledental van 2.323 naar 6.800. Sindsdien is het aantal leden gegroeid naar 23.000.

Afgelopen januari zei CLW inkoopbijeenkomsten te gaan organiseren voor leden die het dodelijke middel wilden aanschaffen. De inkoopprocedure zou als volgt gaan: één persoon koopt het middel in voor de leden die hem of haar daartoe hebben gemachtigd. Leden mogen het middel niet individueel kopen. Je hebt maar twee gram nodig. De persoon die het middel in bezit heeft, krijgt een kluisje om het spul in te bewaren.

Wat vindt de politiek? 

Zes maanden geleden wilde demissionair minister Stef Blog zich nog niet mengen in de discussie. Hij vond het bovendien de taak van het Openbaar Ministerie om de feiten te wegen. Het was toen ook nog niet bekend om wat voor middel het ging. Hoewel de naam nu nog steeds niet is genoemd, schijnt de poeder na een kleine zoektocht op het internet gemakkelijk te vinden zijn.

Kees van der Staaij deed in september en onlangs weer de oproep om de Coöperatie aan te pakken. Hij noemde de instelling van CLW onwaardig en onverantwoord en wees bovendien op de gevolgen voor mensen die worstelen met zelfmoordgedachten en op het gevaar van misbruik van het middel.

Zorgminister Hugo de Jonge ging in gesprek met CLW, omdat ook hij een ongemakkelijk gevoel had bij het zelfdodingsmiddel. De Jonge noemde de plannen zeer ongewenst, over het randje van onverantwoord en mogelijk ook strafbaar. Zijn voorgangers waarschuwden de Coöperatie al dat die zich aan een strafbaar feit dreigde te bezondigen.

19-jarige Ximena pleegt zelfmoord met poeder

Bijna alles leek CLW voor de wind te gaan te gaan, totdat een jonge meid ineens zelfmoord pleegde met het middel dat de Coöperatie promootte. De tiener kon namelijk zonder enige moeite en tegen zeer lage kosten aan het middel komen. Haar ouders waren en zijn woest op CLW. Zij verwijten de Coöperatie van een radicale opstelling en onzorgvuldige verkoop. Hoewel de naam van het middel nooit genoemd is en deze volgens CLW ook nooit aan leden is verstrekt, zou het eenvoudig via het internet te bestellen zijn. Ximena kocht het middel online en zei het nodig te hebben voor een scheikundig project.

Haar zelfmoord bracht het balletje aan het rollen. De politiek mengde zich hierdoor nog meer in de discussie en het Openbaar Ministerie is overgegaan tot een strafrechtelijk onderzoek. Verkooppunten staakten de verkoop van de poeder, omdat ze niet medeplichtig wilden zijn.

Onderzoek Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie kondigde op 21 maart de start van een strafrechtelijk onderzoek aan naar de gedragingen van Coöperatie Laatste Wil. Het OM verzocht de Coöperatie om de activiteiten met onmiddellijke ingang te staken. Hoewel CLW het onderzoek bizar noemt, zijn alle activiteiten inmiddels wel opgeschort. Dat de inkoop en inkoopgroepen nu gestopt zijn, betekent niet het einde voor de Coöperatie. De groep bekijkt nu de mogelijkheden voor het gereguleerd verstrekken van het middel aan kleine groepen, maar dat voorstel wordt eerst voorgelegd aan het ministerie van volksgezondheid en justitie.

NVVE: ‘Verbieden is niet de oplossing’

“Het verbaast ons niet dat het OM na alle commotie rondom dit onderwerp nu een stap naar voren doet”, zegt NVVE-directeur Agenes Wolbert. Maar het verbieden van de organisatie en haar activiteiten is niet de oplossing. Het neemt namelijk niet weg dat mensen een oplossing zoeken naar hun wens voor een zelfgekozen levenseinde. “De overheid zou moeten bekijken welke mogelijkheden er wél zijn, in combinatie met een door de overheid gereguleerd, betrouwbaar middel. Tegen de overheid zou ik willen zeggen: neem je verantwoordelijkheid en stop alle energie in oplossingen niet alleen in het verbieden van initiatieven”, aldus Wolbert.

In Zwitserland gebeurt dit al. Mensen die aan bepaalde eisen voldoen, mogen een zelfdodingsmiddel halen bij een speciale apotheek. Nederland zou ook dezelfde soort eisen kunnen stellen en de doodswens moet altijd getoetst worden door een stervensbegeleider of andersoortige hulpverlener. De NVVE benadrukt het belang van het zien en horen van een persoon met een doodswens.

Overigens vinden CDA en ChristenUnie niet dat de overheid dergelijke praktijken zou moeten reguleren, zeggen ze tegen EenVandaag. “Dan doen mensen een beroep op de overheid om hun zelfdoding te legitimeren. Voor mij is het belangrijk dat de overheid een barmhartige overheid is. We steken niet voor niets geld in suïcidepreventie”, stelt CU-Kamerlid Carla Dik-Faber.

Hoe humaan is deze poeder eigenlijk?

Psychiater Boudewijn Chabot was één van de eerste zorgverleners die zijn zorgen uitte over de zelfdodingspoeder. De psychiater had in september 2017 al een goed vermoeden om welk middel het ging en wist te vertellen dat het onder meer voor epileptische aanvallen kan zorgen, naast andere (iets) minder ernstige bijwerkingen als misselijkheid, duizeligheid en spierzwakte. CLW zegt dat de poeder een pijnloze dood, op zware hoofdpijn na, in werking zet. Maar volgens Chabot is dat niet waar.

Chabot had twee poeders in gedachten. “Beide middelen blokkeren hetzelfde enzym waardoor ze na innemen vrijwel dezelfde symptomen geven: misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn, spierzwakte en een epileptische toeval kunnen vooraf gaan aan het overlijden. Voor wie menswaardig wil sterven is het afschuwelijk dat te moeten ervaren”, aldus Chabot. De Australische arts Philip Nitschke, ook wel Dr. Death genoemd, onderschreef dit. De Coöperatie had hem eerder al om advies gevraagd. Eén van de twee mogelijke middelen wordt gebruikt bij het doden van wilde varkens.

Hoe nu verder?

Dat is nog maar de vraag. Uit diverse hoeken komen geluiden voor door de overheid gereguleerde verstrekking. CDA en ChristenUnie hebben zich daar al negatief over uitgelaten, maar wat de coalitie, of zorgminister Hugo de Jonge ervan vindt, is onbekend. De opzet de CLW eerder voor ogen had, heeft geen toekomst, zo lijkt het nu. 

Door: Redactie Nationale Zorggids