Organoïden uit het vruchtwater kunnen de orgaanfunctie bij foetussen voorspellen, blijkt uit onderzoek van de UZ Leuven, KU Leuven, University College London en Great Ormond Street Hospital for Children. De wetenschappers maakten voor het eerst gebruik van deze organoïden – ofwel mini-longen - uit het vruchtwater. Deze bootsen de structuur en functie na van organen waar ze afkomstig van zijn. De techniek kan gebruikt worden om beter te voorspellen hoe de longen van een ongeboren baby reageren op een operatie in de baarmoeder. Dat is bijvoorbeeld nodig bij een aangeboren afwijking zoals hernia diafragmatica (abnormaal kleine longen door een middenrifdefect). Dit meldt de UZ Leuven.
Een zwangere vrouw heeft in haar vruchtwater miljoenen cellen van de foetus, afkomstig uit onder meer de huid of darmen van de ongeboren baby. Het grootste deel komt echter van de longen of nieren. Als er bij een echo mogelijke aangeboren afwijking wordt ontdekt, biedt een arts vaak een vruchtwaterpunctie aan, waarbij de cellen worden getest op genetische afwijkingen. Deze vruchtwatercellen kunnen echter ook gebruikt worden om de functie van organen ná de geboorte te voorspellen, blijkt uit het nieuwste onderzoek door onder meer de KU en UZ Leuven. Hiervoor gebruikten ze cellen uit vruchtwater en maakten daar in een kweekschaal organoïden van.
Foetale cellen kweken
Organoïden zijn een soort mini-organen die qua structuur en functie de organen waarvan ze afkomstig zijn kunnen nabootsen. Deze worden bij kinderen en volwassenen al gebruikt om ziekteprocessen na te lopen, begrijpen en behandelingen op te testen, maar nog niet eerder deed de wetenschap dit met foetale cellen uit het vruchtwater. De manier waarop was uniek: rechtstreeks, zonder herprogrammering van de cellen. Vervolgens kweekten ze organoïden van de long uit het vruchtwater van foetussen met abnormaal kleine longen door een middenrifdefect (hernia diafragmatica); een fatale aandoening bij een op drie baby’s die hiermee ter wereld komt. Het verloop van de ziekte wordt nu nog bepaald door de longen te meten.
Prenatale test
Gekweekte longen kunnen hierin een belangrijk alternatief zijn: ze kunnen niet alleen de aandoening nabootsen, maar ook de ernst ervan. De onderzoekers willen de bevindingen vaststellen bij grotere groepen patiënten, maar als daaruit dezelfde bevindingen komen is er voor het eerst een prenatale test om bepaalde orgaanfuncties bij foetussen te voorspellen. De organoïden zijn mogelijk ook te gebruiken om voor de geboorte medicijnen uit te proberen, zodat snel na de geboorte met de juiste middelen gestart kan worden.
Opereren in baarmoeder
De ernst van de longaandoening is voor ouders een doorslaggevende factor om te beslissen of er een operatie in de baarmoeder uitgevoerd moet worden. “Wat altijd risico inhoudt”, zegt foetaal chirurg Jan Deprest. “Dankzij de mogelijkheid om medicatie op gekweekte organoïden te testen, kan er ook onderzoek opstarten naar een behandeling met geneesmiddelen bij ongeboren baby’s met onderontwikkelde longen.”
Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
