Chronisch hartfalen is een ongeneeslijke en langzaam progressieve aandoening. Het aantal patiënten met chronisch hartfalen stijgt aanzienlijk en het risico op heropnames is groot. De behandeling bestaat voor een groot deel uit dagelijkse zelfzorg, wat inhoudt: zout- en vochtbeperking, medicatie, dagelijks wegen, regelmatige lichaamsbeweging en het monitoren van hartfalensymptomen en zonodig de arts of verpleegkundige raadplegen.

Goede zelfzorg van de hartpatiënt hangt samen met een betere hartfalen-gerelateerde kwaliteit van leven. Dit verband is onlosmakelijk verbonden met het psychologisch functioneren. Worden er objectieve maten gemeten, zoals de nierfunctie, dan kunnen er toch tegengestelde verbanden zichtbaar worden voor de verschillende zelfzorgactiviteiten. Een mogelijke verklaring hiervoor is onder meer dat verergering van de hartaandoening een trigger is van zelfzorg. Zo werd er een verband gevonden tussen betere zelfzorg en een slechtere nierfunctie, en ook bleek zoutbeperking samen te hangen met een hoger risico op vervroegd overlijden.

Er zijn ook factoren, waaronder depressie, vermoeidheid en anhedonie (geen vreugde meer ervaren), die negatief samengaan met de kwaliteit van zelfzorg. Personen die depressief zijn aangelegd, introvert en geremd zijn hebben de neiging om te laat de arts te raadplegen wanneer de symptomen van hartfalen toenemen.

Concluderend vraagt de promovenda wetenschappers en clinici om een kritische, dynamische en multidisciplinaire benaderwijze te hanteren in het optimaliseren van hartfalen(zelf)zorg. De gevonden verbanden zijn gebaseerd op zelfrapportage. Hoewel dit een vaak gehanteerde onderzoeksmethode is, is nader onderzoek nodig inzake de betrouwbaarheid en validiteit van zelfgerapporteerde zelfzorg. 

©Nationale Zorggids