In de huidige normen staat expliciet dat verbale of non-verbale communicatie met de patiënt een vereiste is om euthanasie uit te mogen voeren. De ministeries geven in de nieuwe handreiking aan dat euthanasie in een vergevorderd stadium mogelijk is, maar moet er wel aan extra voorwaarden voldaan worden. Wanneer een patiënt niet meer via woord of gebaar kan communiceren, is een eerder door de patiënt opgesteld schriftelijke wilsverklaring nodig. Ook moet de patiënt er vooraf regelmatig met de arts over hebben gesproken en moeten er duidelijke tekenen zijn van ondraaglijk leed.

Directeur van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig Levenseinde Robert Schurink geeft aan dat dit eigenlijk allang in de wet stond. “Maar doordat de KNMG de professionele normen zo aanscherpte, was het voor artsen de afgelopen jaren heel erg moeilijk”, zegt Schurink. “Nu zijn we weer een stapje dichterbij het honoreren van de wens van de patiënt. Deze handreiking benadrukt het belang van schriftelijke wilsverklaring. Daarin heb je bij je volle verstand opgeschreven dat dit de situatie is die je niet wilt.”

Enkele organisaties waarschuwen voor te veel optimisme. Zo zegt de Rutger van der Gaag, voorzitter van de KNMG, dat een wilsverklaring geen document is dat al jarenlang in de kast ligt. De handreiking benadruk volgens hem vooral dat patiënten tijdig met hun arts moeten praten. Ook de Levenseindekliniek, die euthanasiewensen van mensen die door hun eigen arts worden afgewezen behandeld, is voorzichtig. “Het blijft ingewikkeld voor de arts als een patiënt vergevorderd dement is. Als je zo laat bent, kan het gebeuren dat een patiënt niets meer van euthanasie wil weten”, laat Steven Pleiter, directeur van de organisatie weten.  Hij denkt dat de patiënt samen met de arts moet zoeken naar een goed moment om te praten over euthanasie. Volgens hem is de beste tijd om het doen als de patiënt nog net goed genoeg is om zijn wensen te uiten.

©Nationale Zorggids