Elviskinderen zijn geboren na het overlijden van een broer of zus. De naam is afkomstig van – wie anders – Elvis Presley. Hij had een tweelingbroer, maar die is overleden tijdens de geboorte. Sociaal pedagoog Ard Nieuwenbroek is de grondlegger. Wetenschappelijke onderzoeken hiernaar ontbreken vooralsnog en kritiek is de afgelopen weken ook niet uitgebleven. Meer over de term Elviskinderen, de mentale gevolgen en mogelijke behandeling lees je hier.
Wat is een Elviskind?
De term Elviskind is dus afgeleid van Elvis Presley, die zijn tweelingbroer verloor en daar zogezegd voor de rest van zijn leven last van had. Ook in Nederland is de term steeds vaker terug te horen onder mensen die een doodgeboren of jong overleden oudere broer of zus hebben. In het buitenland, maar ook in Nederland, is vervangkind een veelgehoorde term. Deze bestaat al sinds 1964. Sociaal therapeut Nieuwenbroek staat hier niet achter, omdat het suggereert dat ouders hun volgende kind ‘kozen’ als vervanger voor het overleden kindje. In de praktijk is het gelukkig (bijna) altijd zo dat ouders heel blij zijn met het kindje dat erna kwam. Vaak gaat het om alleengeboren tweelingen.
Gevolgen voor Elviskinderen
Psychotherapeuten zien relatief veel mensen die last hebben van het verdriet in hun gezin door het overlijden van hun oudere broer of zus. Nieuwenbroek is geen psychotherapeut, maar helpt wel veel Elviskinderen. Ze hebben het gevoel het verdriet van hun ouders goed te moeten maken, een gat te moeten opvullen. En daardoor hebben ze soms een laag zelfbeeld en zijn ze perfectionistisch. Ze vragen zich af of ze wel zichzelf mogen zijn. Een Elviskind omschrijft dit bij het Algemeen Dagblad: “Had het gevoel dat ik het verdriet van mijn ouders moest goedmaken door ook voor mijn broer te leven. Dat is volledig onbewust gebeurd, want er is werkelijk niemand die dat van me vraagt.” Gelukkig raken niet alle kinderen die na een overleden broertje of zusje worden geboren in de knoop. Vooral als ouders de dood van hun kind niet kunnen verwerken, komt dit bij nakomelingen voor, stelt Nieuwenbroek.
Onderzoekt toont aan dat moeders na het verlies van een kind kampen met angsten, depressiviteit, schuldgevoelens en gevoelens van leegte. En dit kunnen zij doorgeven aan hun levende kinderen. Emotioneel getraumatiseerde ouders zijn niet altijd beschikbaar voor hun kinderen, waardoor zij hun eigen identiteit minder goed kunnen ontwikkelen. Hierdoor krijgen ze psychosociale problemen.
Meer over het vervangkind
Volgens Amerikaanse onderzoekers Robert Krell en Leslie Rabkin zijn er drie types vervangkind: het gekwelde kind, het gebonden kind en het herrezen kind. Het gekwelde kind leeft in een gezin dat kampt met schuldgevoelens, maar stil is over alles wat er is gebeurd. Het gebonden kind leeft een overbeschermd leven, omdat ouders bang zijn hun levende kind ook te verliezen. En het herrezen kind wordt behandeld als reïncarnatie van hun overleden broertje of zusje. Salvador Dali en Vincent van Gogh zouden voorbeelden zijn van herrezen kinderen.
Behandeling voor Elviskinderen
Volgens een Elviskind dat bij LINDA. haar verhaal deed, zijn er veel therapeuten die haar vertelden dat ze haar overleden broer moest loslaten. Mogelijk kom je dit als Elvis- of vervangkind vaker tegen. Afhankelijk van iemands behoefte, kan een psychotherapeut, sociaal pedagoog of orthopedagoog uitkomst bieden.
Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
