Als je de eerste hoogleraar Ecologische Psychiatrie bent, in Nederland en misschien zelfs in de hele wereld, heb je aan leken heel wat uit te leggen. 'Ecologische Psychiatrie? Wat moet ik me daarbij voorstellen?'Vijftien jaar geleden reageerden ook professionals vaak zo. Anno 2011 staan collega's op internationale symposia in de rij: ze willen meer weten over de onderzoeksmethode van Inez Myin-Germeys en haar collega's in Maastricht.
"Deze leerstoel is vooral een erkenning voor dit vakgebied, waarin alles draait om de relatie tussen ervaringen van patiënten en de context waarin ze op dat moment zitten."
De psychose in ecologisch perspectief
'Ecologie' is volgens het woordenboek 'de leer van de betrekking tussen organismen en hun omgeving'. Vertaald naar de Psychiatrie: Als je een ervaring goed wilt begrijpen, moet je hem bezien in de context waarin hij zich afspeelt. Inez Myin-Germeys, sinds oktober 2010 hoogleraar Ecologische Psychiatrie aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences: "De context bepaalt de intensiteit van een ervaring, maar dat aspect vergeten we vaak, zowel in onderzoek als in de behandeling van psychische problemen. In behandelingen geeft de patiënt zelf aan hoe het gemiddeld gesproken met hem gaat. Bij die weergave van hun beleving ben je afhankelijk van de herinnering van die persoon. Bovendien wordt die herinnering gekleurd door de stemming op het moment dat hij wordt verteld. Daarnaast vraag je naar hun bewuste patronen, maar van veel patronen zijn mensen zich niet bewust. Mensen voelen zich slecht, maar dat dat gerelateerd is aan bepaalde activiteiten of een omgeving, dat zien ze zelf niet. In de klinische praktijk ben je als behandelaar al snel beperkt tot patronen waar patiënten zelf inzicht in hebben. Hoe het écht gaat, daar heb je geen toegang toe."
Psychose
Die relatie tussen gevoelens, gedachten, waarnemingen en de context waarin ze optreden, staat centraal in het onderzoek van Inez Myin-Germeys. Een tweede centrale component van haar werk is de psychose. Mensen met een psychose hebben bijvoorbeeld last van wanen en hallucinaties (positieve symptomen genoemd), gecombineerd met een gebrek aan ondernemingslust of interesse (zogenaamde negatieve symptomen). Bij dertig procent van de psychosepatiënten is het een chronische situatie. Door mensen tien keer per dag een korte vragenlijst in te laten vullen, over hun activiteiten, gevoelens en meer, krijg je een realistisch beeld van hun dagen. Voorheen gaf een horloge hen een signaal, waarna ze een dagboekje invulden, tegenwoordig hebben ze de Psymate; een digitaal apparaatje, waardoor hun respons meteen ook digitaal beschikbaar is. "Je krijgt een veel verfijnder beeld van de patiënt. Dan zie je dat mensen met paranoïde wanen niet altijd even intens bezig zijn met hun wanen. Je ziet bijvoorbeeld dat als mensen angstig worden en hun zelfwaardering daalt, dat dan hun paranoïde ideeën toenemen. Zo kun je een psychose van moment tot moment analyseren en hopelijk begrijpen hoe het precies werkt bij die ene persoon. Want dan kun je er ook in behandeling iets mee doen. Dat is de uitdaging."
Plezier
Een ander voorbeeld van een inzicht uit de Psymate: Er werd altijd aangenomen dat mensen met negatieve symptomen weinig plezier beleven. Uit het dagboek blijkt dat ze best in staat zijn op het moment dat iets plezierigs gebeurt daar plezier uit te halen, maar er zijn weinig van die momenten. Misschien is het probleem dat ze niet gemotiveerd raken om die situatie nogmaals op te zoeken. "Of stel iemand heeft veel last van stemmen, maar is sociaal heel actief en voelt zich meestal goed, dan lijkt de situatie minder ernstig dan als iemand weinig stemmen hoort, maar dat wel ervoor zorgt dat hij zich afsluit voor de buitenwereld. Ons beeld was vrij beperkt tot nu toe, van hoe het echt gaat met iemand. De methode geeft een verfijnder inzicht van wat er precies aan de hand is."
De methode is in de VS ontwikkeld, de groep van Myin-Germeys paste hem als eerste toe in de psychopathologie. Het is een methode die mensen volgt in hun dagelijks leven, zonder dat deze het leven verandert. Momenteel werkt de onderzoeksgroep aan de toepassing van de Psymate in de behandeling van psychose en depressie. "Dit wordt het jaar van de Psymate: dit jaar zetten we het in de markt. Zodat het kan helpen gedragsveranderingen te bewerkstelligen. Als je inzicht hebt in je eigen patronen, kun je ze veranderen, is de hypothese."
Erkenning
De leerstoel ziet ze vooral als een enorme erkenning voor haar vakgebied. "Het is niet altijd evident geweest dat dit een vakgebied is. Toen ik vijftien jaar geleden begon, bestond het eigenlijk niet. Sindsdien is er enorm veel veranderd. Ik hoef op congressen niet meer uit te leggen wat de methode is, mensen staan eerder in de rij. Het is ook heel prettig dat de Universiteit Maastricht het belangrijk genoeg acht om er een leerstoel aan te wijden."
Naast hoogleraar is Inez Myin-Germeys ook divisieleider Mental Health binnen de School for Mental Health and Neuroscience. Een groep van zo'n tachtig onderzoekers die zich richt op ernstige psychische aandoeningen. Ze heeft veel plezier in het leiden van die groep. "Zorgen dat er een collegiale sfeer is, waardoor wetenschappelijk onderzoek beter wordt. Wetenschap gaat tegenwoordig niet meer om individuele onderzoekers, maar om teams die elkaar versterken. Geen interne competitie, maar competitie met de buitenwereld, daar gaat het mij om."
Zelf blijft ze het meest geboeid door de psychose. "Psychoses gaan over de kern van het zijn: ervaringen, gevoelens, gedachten. Dat is wat ons mensen maakt. Bij een psychose zie je hoe het fundamenteel mis kan gaan en wat voor enorme impact dat heeft. Maar je ziet ook de bijzondere veerkracht van mensen."
"Dit wordt het jaar van de Psymate"
Prof dr. Inez Myin-Germeys is hoogleraar Ecologische Psychiatrie aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences. Tevens leidt ze de divisie Mental Health binnen de School for Mental Health and Neuroscience (MHeNS).
"Deze leerstoel is vooral een erkenning voor dit vakgebied, waarin alles draait om de relatie tussen ervaringen van patiënten en de context waarin ze op dat moment zitten."
De psychose in ecologisch perspectief
'Ecologie' is volgens het woordenboek 'de leer van de betrekking tussen organismen en hun omgeving'. Vertaald naar de Psychiatrie: Als je een ervaring goed wilt begrijpen, moet je hem bezien in de context waarin hij zich afspeelt. Inez Myin-Germeys, sinds oktober 2010 hoogleraar Ecologische Psychiatrie aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences: "De context bepaalt de intensiteit van een ervaring, maar dat aspect vergeten we vaak, zowel in onderzoek als in de behandeling van psychische problemen. In behandelingen geeft de patiënt zelf aan hoe het gemiddeld gesproken met hem gaat. Bij die weergave van hun beleving ben je afhankelijk van de herinnering van die persoon. Bovendien wordt die herinnering gekleurd door de stemming op het moment dat hij wordt verteld. Daarnaast vraag je naar hun bewuste patronen, maar van veel patronen zijn mensen zich niet bewust. Mensen voelen zich slecht, maar dat dat gerelateerd is aan bepaalde activiteiten of een omgeving, dat zien ze zelf niet. In de klinische praktijk ben je als behandelaar al snel beperkt tot patronen waar patiënten zelf inzicht in hebben. Hoe het écht gaat, daar heb je geen toegang toe."
Psychose
Die relatie tussen gevoelens, gedachten, waarnemingen en de context waarin ze optreden, staat centraal in het onderzoek van Inez Myin-Germeys. Een tweede centrale component van haar werk is de psychose. Mensen met een psychose hebben bijvoorbeeld last van wanen en hallucinaties (positieve symptomen genoemd), gecombineerd met een gebrek aan ondernemingslust of interesse (zogenaamde negatieve symptomen). Bij dertig procent van de psychosepatiënten is het een chronische situatie. Door mensen tien keer per dag een korte vragenlijst in te laten vullen, over hun activiteiten, gevoelens en meer, krijg je een realistisch beeld van hun dagen. Voorheen gaf een horloge hen een signaal, waarna ze een dagboekje invulden, tegenwoordig hebben ze de Psymate; een digitaal apparaatje, waardoor hun respons meteen ook digitaal beschikbaar is. "Je krijgt een veel verfijnder beeld van de patiënt. Dan zie je dat mensen met paranoïde wanen niet altijd even intens bezig zijn met hun wanen. Je ziet bijvoorbeeld dat als mensen angstig worden en hun zelfwaardering daalt, dat dan hun paranoïde ideeën toenemen. Zo kun je een psychose van moment tot moment analyseren en hopelijk begrijpen hoe het precies werkt bij die ene persoon. Want dan kun je er ook in behandeling iets mee doen. Dat is de uitdaging."
Plezier
Een ander voorbeeld van een inzicht uit de Psymate: Er werd altijd aangenomen dat mensen met negatieve symptomen weinig plezier beleven. Uit het dagboek blijkt dat ze best in staat zijn op het moment dat iets plezierigs gebeurt daar plezier uit te halen, maar er zijn weinig van die momenten. Misschien is het probleem dat ze niet gemotiveerd raken om die situatie nogmaals op te zoeken. "Of stel iemand heeft veel last van stemmen, maar is sociaal heel actief en voelt zich meestal goed, dan lijkt de situatie minder ernstig dan als iemand weinig stemmen hoort, maar dat wel ervoor zorgt dat hij zich afsluit voor de buitenwereld. Ons beeld was vrij beperkt tot nu toe, van hoe het echt gaat met iemand. De methode geeft een verfijnder inzicht van wat er precies aan de hand is."
De methode is in de VS ontwikkeld, de groep van Myin-Germeys paste hem als eerste toe in de psychopathologie. Het is een methode die mensen volgt in hun dagelijks leven, zonder dat deze het leven verandert. Momenteel werkt de onderzoeksgroep aan de toepassing van de Psymate in de behandeling van psychose en depressie. "Dit wordt het jaar van de Psymate: dit jaar zetten we het in de markt. Zodat het kan helpen gedragsveranderingen te bewerkstelligen. Als je inzicht hebt in je eigen patronen, kun je ze veranderen, is de hypothese."
Erkenning
De leerstoel ziet ze vooral als een enorme erkenning voor haar vakgebied. "Het is niet altijd evident geweest dat dit een vakgebied is. Toen ik vijftien jaar geleden begon, bestond het eigenlijk niet. Sindsdien is er enorm veel veranderd. Ik hoef op congressen niet meer uit te leggen wat de methode is, mensen staan eerder in de rij. Het is ook heel prettig dat de Universiteit Maastricht het belangrijk genoeg acht om er een leerstoel aan te wijden."
Naast hoogleraar is Inez Myin-Germeys ook divisieleider Mental Health binnen de School for Mental Health and Neuroscience. Een groep van zo'n tachtig onderzoekers die zich richt op ernstige psychische aandoeningen. Ze heeft veel plezier in het leiden van die groep. "Zorgen dat er een collegiale sfeer is, waardoor wetenschappelijk onderzoek beter wordt. Wetenschap gaat tegenwoordig niet meer om individuele onderzoekers, maar om teams die elkaar versterken. Geen interne competitie, maar competitie met de buitenwereld, daar gaat het mij om."
Zelf blijft ze het meest geboeid door de psychose. "Psychoses gaan over de kern van het zijn: ervaringen, gevoelens, gedachten. Dat is wat ons mensen maakt. Bij een psychose zie je hoe het fundamenteel mis kan gaan en wat voor enorme impact dat heeft. Maar je ziet ook de bijzondere veerkracht van mensen."
"Dit wordt het jaar van de Psymate"
Prof dr. Inez Myin-Germeys is hoogleraar Ecologische Psychiatrie aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences. Tevens leidt ze de divisie Mental Health binnen de School for Mental Health and Neuroscience (MHeNS).
