Premie basisverzekering
Voor de basisverzekering betaalt iedereen een vast bedrag aan de zorgverzekeraar, de nominale premie. Deze premie wordt jaarlijks vastgesteld en verschilt per verzekeraar. Voor 2017 is de goedkoopste basisverzekering 92 euro bij een verplicht eigen risico van 385 euro. Het verschil tussen de goedkoopste en de duurste basisverzekering kan enkele tientallen euro's bedragen. De dekking is bij alle zorgverzekeraars hetzelfde. Het verschil in premie hangt samen met de contractering van zorgaanbieders. Bij een goedkopere basisverzekering kan de keuze uit gecontracteerde zorgaanbieders beperkt zijn. Men is vrij om naar een niet-gecontracteerde zorgaanbieder te gaan, maar er is geen garantie dat alle gemaakte kosten vergoed worden.

Daarnaast betaalt iedereen een inkomensafhankelijke bijdrage aan de Belastingdienst, dit heet de bijdrage Zorgverzekeringswet. Deze bijdrage is een percentage van het inkomen en wordt via de werkgever of uitkeringsinstantie geïnd. Het is zorgverzekeraars niet toegestaan een hogere premie te rekenen voor mensen die meer kosten maken. Zorgverzekeraars worden door de overheid gecompenseerd voor de hogere kosten die zij voor dure verzekerden moeten betalen, zoals chronisch zieken. Dit heet risicoverevening. Het Zorginstituut Nederland rekent uit welke vereveningsbijdrage de overheid aan een zorgverzekeraar moet betalen. 

Premie aanvullende verzekering
Zorgverzekeraars zijn vrij om zelf te bepalen wat voor aanvullende verzekering zij aanbieden en welke voorwaarden hiervoor gelden. De zorgverzekeraars zijn ook vrij om zelf de hoogte van de premie te bepalen. De hoogte van de premie en het feit of de zorgverzekeraar een persoon een aanvullende verzekering af laat sluiten, mag afhangen van de gezondheid van de kandidaat. Er bestaan veel verschillende aanvullende verzekeringen.

Wettelijk eigen risico
Een deel van de jaarlijkse zorgkosten die een verzekerde maakt, moet deze persoon zelf betalen. Dit heet het wettelijk eigen risico. Het eigen risico is bedoeld als drempel die moet voorkomen dat mensen overbodig van zorg gebruikmaken. Voor iedereen die ouder dan 18 jaar is, geldt het wettelijk eigen risico. De overheid bepaalt ieder jaar de hoogte van het bedrag. Voor 2017 is dit 385 euro. Naast het verplicht eigen risico is het mogelijk vrijwillig te kiezen voor een hoger eigen risico. In 2016 kan het eigen risico met stappen van 100 euro verhoogd worden, tot een maximum van 865 euro. Hiervoor krijgt men korting op de premie van de basisverzekering. De hoogte van deze korting hangt af van de zorgverzekeraar. 

Niet voor alle zorgkosten wordt eigen risico in rekening gebracht. Huisartskosten, kraamzorg, verloskundige zorg, nationale bevolkingsonderzoeken, zoals het borstkankeronderzoek en de griepprik (voor mensen in risicogroepen) worden volledig door de verzekering vergoed.

Eigen bijdrage
Voor bepaalde zorg uit het basispakket moet een eigen bijdrage betaald worden. De overheid bepaalt voor welke zorg de eigen bijdrage geldt en hoe hoog die bijdrage is. De eigen bijdrage is voor iedereen hetzelfde. Deze geldt voor bijvoorbeeld kraamzorg, ziekenvervoer en hulpmiddelen zoals orthopedische schoenen of hoortoestellen. Als voor deze zorg kosten zijn gemaakt, moet eerst de eigen bijdrage worden betaald. Het bedrag dat overblijft, valt vervolgens onder het verplicht eigen risico. Het bedrag wat daarna overblijft, valt onder het vrijwillig eigen risico als dit is afgesloten. Het bedrag wat uiteindelijk resteert, betaalt de zorgverzekeraar. Het is mogelijk om een aanvullende verzekering af te sluiten die de eigen bijdrage (gedeeltelijk) dekt.

Een uitzondering hierop vormt zorg waarvoor geen wettelijk eigen risico geldt, zoals kraamzorg. Het resterende bedrag na aftrek van de eigen bijdrage wordt direct vergoed door de zorgverzekeraar.

Zorgtoeslag
De zorgtoeslag is een tegemoetkoming in de ziektekosten vanuit de overheid voor mensen met lage inkomens. De toeslag wordt door de Belastingdienst uitgekeerd. Om zorgtoeslag te ontvangen, moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Zo moet de persoon die het aanvraagt 18 jaar of ouder zijn, in bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit of een verblijfsvergunning die recht op toeslagen geeft, en moet de zorgverzekering in Nederland zijn afgesloten. De hoogte van de zorgtoeslag hangt daarnaast af van het inkomen van de aanvrager en de eventuele partner. Ieder jaar wordt de hoogte van dit toetsingsinkomen opnieuw vastgesteld. Een proefberekening kan op de website van de Belastingdienst worden gemaakt. 

Zorgnota
Van zorg die door de zorgverzekering wordt vergoed, ontvangen patiënten een zorgnota. De zorgnota geeft inzicht in de eigen zorgkosten en biedt de mogelijkheid declaraties te controleren. De overheid vindt het belangrijk dat zorgnota's voor iedereen begrijpelijk zijn. Per 1 juni 2014 is daarom de zorgnota nieuwe stijl ingevoerd. Op de nieuwe nota staan meer gegevens, zoals het specialisme van de behandelaar, de diagnose en de kosten. Ook moet de nota een begrijpelijke vertaling geven van medische begrippen. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) geven op website dezorgnota.nl uitleg over de zorgnota en zorgkosten in algemene zin.

Bij een onjuiste zorgnota of twijfels over een declaratie, kan een cliënt eerst contact opnemen met de zorgaanbieder of de zorgverzekeraar. Komen cliënt en de betreffende organisatie er samen niet uit dan kan de commissie zorginstellingen van de Geschillencommissie worden ingeschakeld of de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekering (SKGZ). Ook kunnen cliënten melding maken van hun klacht bij de Nationale Zorgautoriteit (NZa). De NZa lost geen individuele klachten op maar gebruikt meldingen voor het toezicht op zorgaanbieders en zorgverzekeraars. 

© Nationale Zorggids