Verontrustende resultaten gezondheidsrisico’s microplastics

Al decennialang komen mensen in hun leefomgeving in aanraking met nano- en microplastics, ofwel kleine plastic deeltjes, via de lucht, water en voeding. De impact van deze plastic deeltjes op de menselijke gezondheid is nog grotendeels onbekend. Binnen het ZonMw-programma Microplastics & Health zijn de gezondheidsrisico’s in kaart gebracht. De eerste resultaten van de 15 projecten daarbinnen ze nu bekend: plastic deeltjes blijken de darmwand, longen, placenta en zelfs de bloed-hersenbarrière te kunnen passeren. Daar verstoren ze het functioneren van de lichaamscellen en treden soms ontstekingsreacties op. Dit meldt ZonMw.

Kortdurende blootstelling aan plastic deeltjes met een grootte van 1 tot 10 µm lieten de werking van de dikke darm afnemen. Soms hadden deeltjes ook invloed op de levensvatbaarheid van de cellen en de doorlaatbaarheid (getest op menselijke- en varkenscellen), maar alleen bij hoge concentraties.

Ontstekingsreacties

Door de aanwezigheid van microplastics in de darm werden ook ontstekingseiwitten geactiveerd. Maar niet altijd, want dat lag aan het geteste soort plastic. Vooral polystyreen blijkt bijvoorbeeld ontstekingseiwitten aan te wakkeren. Ook bepaalde afweercellen van het adaptieve immuunsysteem zijn dan extra actief. Onderzoekers zagen dat 'verweerde' plastic deeltjes, die door UV-straling en oppervlaktewater zijn aangetast, een grotere reactie van lichaamscellen veroorzaken.

Rem op hersenenzym

Nanoplastics kunnen de hersenen bereiken en ook de bloed hersenbarrière passeren, blijkt uit experimenten met knaagdieren en hersencelkweken. Daar haken ze zelfs in op de communicatie tussen afweercellen: ze remmen een belangrijk enzym dat benodigd is voor de communicatie tussen hersencellen. Het effect op het functioneren van de hersenen is verder beperkt, of vanwege de korte experimentele duur nog niet aangetoond. Vervolgonderzoek naar lange termijneffecten van nanoplastics op de hersenen is daarom nodig.

Ook in placenta en vruchtwater

Mogelijk zijn plastic deeltjes ook aanwezig in de menselijke placenta en het vruchtwater. Omdat er slechts een paar monsters getest zijn, zijn de onderzoekers voorzichtig om te concluderen dat plastic deeltjes altijd aanwezig zijn in de foetale omgeving. Hoe dan ook, aangetoond is ook dat de expressie van genen veranderde onder invloed van de plastic deeltjes. Langetermijneffecten zijn nog onbekend.