In tegenstelling tot wat veel mensen denken, laat het proefschrift van Eikelboom zien dat veranderingen in gedrag en emoties al vaak voorkomen bij thuiswonenden in de vroege fase van de ziekte van Alzheimer. Dus niet alleen bij mensen met een vergevorderde vorm van dementie, die in het verpleeghuis wonen. Eikelboom: "Bijna iedereen met Alzheimer krijgt op enig moment in meer of mindere mate met deze gedragsveranderingen te maken. Maar de meesten herkennen dit in eerste instantie niet."

Mensen weten dat vergeetachtigheid hoort bij de ziekte van Alzheimer, maar zijn niet alert op gedragsveranderingen. Terwijl 85 procent van de patiënten daarmee te maken krijgt. "Het lijkt erop dat deze symptomen losstaan van de vergeetachtigheid die we kennen. Ook zien we schommelingen in het gedrag: de ene dag is de andere niet. Het zijn juist deze neuropsychiatrische symptomen waarvan patiënten en naasten, maar ook artsen het lastig vinden om mee om te gaan."

Verschillen

Eikelboom en zijn collega’s zien grote verschillen tussen patiënten in de ernst en aard van de symptomen. Sommige mensen worden meer angstig, anderen juist prikkelbaarder. "We weten niet goed waardoor patiënten zulke verschillende symptomen vertonen. Ons onderzoek laat zien dat mannen en vrouwen met de ziekte van Alzheimer andere klachten hebben. Bij vrouwen komt vaker somberheid, achterdocht en doelloos repetitief gedrag voor, zoals ijsberen. Terwijl mannen vaker apathisch worden."

Verschillende dingen beïnvloeden gedragsveranderingen. Iemands karakter, fysieke conditie maar ook of iemand pijn of last heeft van infecties. "Iemand met pijn reageert tenslotte anders in bepaalde situaties. Ook speelt de kennis mee die partners en kinderen hebben over dementie. Hierdoor kunnen situaties escaleren. In hoeverre kunnen zij met de symptomen omgaan: Zijn zij moe of zelfs overbelast? Het speelt allemaal mee."

Oplossing

Er is meestal niet één oorzaak en dus ook niet één oplossing. "Er is geen one size fits all. Maar het loont om tijd te nemen om de oorzaken van gedrag in kaart te brengen en dan te bekijken welke persoonlijke oplossingen er zijn", vertelt Eikelboom.

De omgeving kan heel goed daarbij helpen. Eikelboom vergelijkt apathie met een kapotte startmotor. "Het is lang niet altijd zo dat mensen met dementie geen zin hebben om iets te ondernemen. Het is geen onwil. Als ze eenmaal met iets bezig zijn, vinden ze het vaak heel leuk. Dit vraagt van de omgeving een duwtje in de rug om te voorkomen dat ze passief raken."

Door: Nationale Zorggids