Er is een voorzichtige kentering zichtbaar in de omvang van de achterstanden bij de sociaal-medische beoordelingen bij UWV. De komende jaren lijkt deze verbetering door te zetten, maar de prognoses blijven onzeker. Om op dit moment het maximale te blijven doen, worden de tijdelijke maatregelen verlengd die eerder zijn genomen om de wachtlijsten terug te dringen. Ook komt er een nieuwe tijdelijke maatregel bij. Dat schrijft minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer, meldt Rijksoverheid.
Het stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid staat onder grote druk. Dit komt door de mismatch tussen vraag en aanbod bij de sociaal-medische beoordelingen van UWV. Er zijn daardoor lange wachttijden waardoor mensen onaanvaardbaar lang in onzekerheid zitten over hun inkomen. De wachttijden zijn de afgelopen jaren steeds langer geworden. Ook voor werkgevers betekent de mismatch dat er te lang onduidelijkheid is over de financiële gevolgen van een mogelijke uitkering.
WIA-claimbeoordeling
De afgelopen twee jaar nam het kabinet daarom meerdere maatregelen die de mismatch moeten stabiliseren en terugbrengen. Zoals de vereenvoudigde WIA-claimbeoordeling voor 60-plussers en het opzetten van Sociaal medische centra (SMC’s). Daarnaast heeft het kabinet de commissie OCTAS gevraagd een advies uit te brengen voor de langere termijn. OCTAS komt met een advies over een houdbaar stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid dat betaalbaar, uitvoerbaar en uitlegbaar is. Zeer binnenkort komt de commissie alvast met haar probleemanalyse.
De eerste effecten van de maatregelen lijken inmiddels zichtbaar. De laatste maanden van 2022 lieten een lichte stabilisatie van de achterstanden zien en in de eerste helft van 2023 is er een lichte afname. Om te weten hoe groot deze effecten op de langere termijn zijn, moet over een langere periode worden gemonitord. De verwachting is dat met de tijdelijke maatregelen en het werken in SMC’s het aantal WIA-claimbeoordelingen dat UWV kan verrichten, de komende jaren zal gaan toenemen.
Groot draagvlak
Met name de vereenvoudigde WIA-claimbeoordeling voor 60-plussers heeft bijgedragen aan het terugdringen van de achterstanden. Deze maatregel kan op groot draagvlak rekenen. Uit het cliënttevredenheidsonderzoek dat UWV heeft uitgevoerd blijkt dat werknemers en werkgevers de dienstverlening rondom de vereenvoudigde beoordeling goed vinden en dat zij het gevoel hebben goed op de hoogte te zijn gebracht over de voor- en nadelen van de vereenvoudigde beoordeling. UWV blijft de komende tijd inzetten op de omslag naar het werken in SMC’s. Dit is een cultuuromslag die tijd kost. De evaluatie laat zien dat de verzekeringsarts effectiever wordt ingezet. Op andere gebieden is nog tijd nodig om goed te kunnen inschatten wat het totale effect van de werkwijze in SMC’s gaat zijn.
Vanwege de ernst van de problemen vindt minister Van Gennip het noodzakelijk om actie te blijven nemen, te versnellen waar dat kan en nieuwe acties te nemen waar dat nodig is, ook in de demissionaire periode van het kabinet. Ze wil daarom de tijdelijke 60-plusmaatregel verlengen. Dit geldt ook voor het kwijtschelden van de voorschotten tijdens de wachttijd. Voor de verlengde maatregelen is geld gereserveerd in de voorjaarsnota.
Theoretische schatting
De minister neemt ook een nieuwe tijdelijke maatregel, praktisch beoordelen. Deze maatregel houdt in dat voor mensen die werken bij de WIA-claimbeoordeling, op basis van alleen hun feitelijke verdiensten een beoordeling wordt gemaakt van hun arbeidsongeschiktheidspercentage. En niet meer óók op basis van een theoretische schatting, zoals nu het geval is. Deze maatregel levert naar verwachting een besparing op van zo’n 2000 tot 3000 claim-beoordelingen. En de werkwijze is ook beter te begrijpen voor alle betrokkenen omdat aangesloten wordt bij de daadwerkelijke verdiensten in plaats van een theoretische verdiencapaciteit.
