Het verblijf in een gesloten jeugdzorginstelling heeft een grote en vaak negatieve impact op jongeren. Dit komt bijvoorbeeld doordat zij te maken krijgen met vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals insluiting in een separeerruimte, niet mogen deelnemen aan groepsactiviteiten of vastgehouden worden. Met dit wetsvoorstel wil het kabinet dergelijke vrijheidsbeperkende maatregelen zo veel mogelijk voorkomen. Zo wordt de rechtspositie van deze jongeren verbeterd.

"Nee, tenzij"-principe

Een belangrijk onderdeel van het wetsvoorstel is het "nee, tenzij"-principe, dat ervoor moet zorgen dat vrijheidsbeperkende maatregelen zo min mogelijk en zo kort mogelijk worden ingezet. Kwint (SP) wil van de staatssecretaris weten wat dit principe in de praktijk daadwerkelijk verandert. Maeijer (PVV) vraagt hoe personeel in het heetst van de strijd die afweging kan maken.

Het uitgangspunt van dit principe is dat er geen vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet, stelt de staatssecretaris, tenzij deze noodzakelijk en effectief zijn, en er geen minder zwaar alternatief beschikbaar is.

Onderwijs en levensovertuiging

Het onderwijs voor jongeren in gesloten jeugdzorginstellingen is lang niet altijd op orde, meent Lisa Westerveld (GroenLinks, ook namens PvdA). Dat constateert ook Jens Raemakers (D66). Hij wil dat elke jongere onderwijs krijgt op het juiste niveau en pleit ervoor om online onderwijs aan te bieden als fysiek onderwijs niet mogelijk is.

Van Ooijen benadrukt dat de jeugdhulpaanbieder de plicht heeft om ervoor te zorgen dat jongeren kunnen deelnemen aan onderwijs dat aansluit bij hun leerbehoeften.

Ceder (ChristenUnie, ook namens SGP) wil dat jongeren hun geloof of levensovertuiging ook in een gesloten instelling kunnen beleven, bijvoorbeeld door tijd voor gebed of het bijwonen van een viering of dienst.

Financiële problemen en personeelstekorten

Jeugdzorginstellingen komen steeds meer in financiële problemen terecht, stelt Peters (CDA), omdat er geen rekening gehouden is met onbezette plekken en doorlopende kosten. Hoe gaat de staatssecretaris voorkomen dat instellingen plotseling omvallen en er dan geen hulp meer geboden wordt? Ook behoud van gekwalificeerd personeel is een aandachtspunt, voegt Verkuijlen (VVD) daaraan toe.

De staatssecretaris meldt dat zes van de elf instellingen inderdaad te maken hebben met financiële problemen. Hij geeft aan dat de overheid een subsidie kan verstrekken om zorg te dragen voor de continuïteit van de jeugdzorg. Ook wordt ingezet op werving en behoud van personeel.

De Kamer stemt op 14 februari over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.