Een patiënt met een afweerstoornis en neurologische problemen bracht een ongebruikelijk team van wetenschappers en artsen uit Rotterdam en Wenen bij elkaar. Samen stelden ze vast dat alle symptomen dezelfde genetische oorzaak hebben. Dat meldt het Erasmus MC.
De spil in dit verhaal is een bijzondere patiënt. De jongeman meldde zich met terugkerende infecties bij kinderarts in opleiding en immunoloog Fabian Kaiser van het Erasmus MC. Hij blijkt te weinig antilichamen aan te maken. Na een zoektocht komt de oorzaak aan het licht: de patiënt heeft een mutatie in beide kopieën van het zogeheten PAX5-gen. De ene kopie doet het helemaal niet meer en de andere minder goed. PAX5 speelt een rol bij de ontwikkeling van B-cellen, de cellen die antilichamen maken.
Maar er was er nog iets bijzonders aan de jongeman. Hij heeft ook neurologische problemen: autisme, een ontwikkelingsachterstand en problemen met bewegen. Ook autisme was al eerder in verband gebracht met een enkele mutatie in het PAX5-gen, maar of dit een oorzakelijk verband was, bleef onduidelijk.
Muis
De casus bracht Kaiser en in PAX5-gespecialiseerde immunologen van het Research Institute of Molecular Pathology in Wenen samen met neurowetenschapper Aleksandra Badura van het Erasmus MC. Het team ging op zoek naar het antwoord op de vraag: zijn de PAX5-mutaties de oorzaak van zowel de immunologische als de neurologische problemen?
Het antwoord daarop lijkt ‘ja’ te zijn, schrijven de wetenschappers in het Journal of Experimental Medicine. Een muis met exact dezelfde PAX5-mutaties als de jongeman, die het team maakte met de CRISPR-Cas-techniek, leek ontzettend veel op hem. Ook de muis had problemen met afweer door antilichamen, problemen met leren en liet gedrag zien dat lijkt op autisme.
"Best bijzonder, want in de neurowetenschappen zien we niet zo vaak dat een muismodel zoveel lijkt op een patiënt. Aan de manier waarop de muizen bewegen in de kooi, kun je meteen zien welke muizen de mutatie hebben", aldus Badura.
Diep in de hersenen
Om het gedrag te verklaren nam Badura een kijkje in de hersenen van de muizen. Daar vond ze afwijkingen in de kleine hersenen en zag ze dat structuren diep in de hersenen – genaamd de substantia nigra en de area tegmentalis ventralis – een stuk kleiner waren dan normaal. Deze afwijkingen waren ook te zien op een MRI-scan van de hersenen van de jongeman.
Door: Nationale Zorggids
