In Nederland werken drie partijen hard aan het erkennen van de Nederlandse Gebarentaal als officiële taal. Als het aan de PvdA, ChristenUnie en D66 ligt, komt er snel erkenning. Zij leggen de laatste hand aan een wetsvoorstel hiervoor. Nederland kent meer dan 15.000 gebarentaligen, maar op veel plekken kunnen zij nog altijd niet met gebarentaal terecht. Belangrijke informatie blijft op deze manier ontoegankelijk.

Doventolk ontbrak bij crisis

Zo bleek bijvoorbeeld tijdens en na de schietpartij in Utrecht afgelopen maart. Direct na de schietpartij was berichtgeving hierover de hele dag te volgen op NOS, maar een gebarentolk ontbrak. Utrechtse doven (en elders wonenden) konden zo niet uit het nieuws opmaken dat het dreigingsniveau was opgeschaald naar 5 en ze voorlopig binnen moesten blijven.

Gebarentaal is voor dove mensen hun primaire taal. Dit betekent dat geschreven Nederlands hun tweede taal is en lastiger te volgen is dan gebarentaal. Er is een groep doven die de Nederlandse taal niet machtig is, en dan kan een tolk op televisie van levensbelang zijn. In andere landen is bij dergelijke situaties vaak snel een gebarentolk aanwezig, maar in Nederland niet, zo bleek toen.

Iedereen zou gebarentaal moeten leren

Als het aan hoogleraar Onno Crasborn ligt, leren ook de anderhalf miljoen slechthorenden en zelfs de horenden in Nederland (een beperkte vorm van) gebarentaal. Ouderen zouden bijvoorbeeld veel baat kunnen hebben bij het gebruik van gebarentaal. “Voor hen kan het gebruik van ook maar een beetje gebarentaal de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren, het gebruik van gebaren door henzelf en hun omgeving kan het verschil maken tussen wel en niet meer naar feestjes willen gaan.”

Meer dan een taal

De volledige beheersing van gebarentaal leidt bovendien tot een belangrijke meerwaarde: het maakt communicatie over taalgrenzen heen makkelijker. Niet omdat gebarentaal universeel zou zijn, want dat is een mythe. Maar wel omdat goede beheersing van gebarentaal tot communicatievaardigheden leidt die creativiteit in de communicatie met zich meebrengt. Gebarentaal, met andere woorden, is meer dan een taal: het is ook een manier om een boodschap zo te verpakken dat die ook voor buitenstaanders begrijpelijk kan zijn.

Cultuur snuiven

Sinds mei 2018 is Musea in Gebaren landelijk vertegenwoordig en maken zestien musea structureel gebruik van programma’s in de Nederlandse Gebarentaal, waarvoor rondleiders speciaal worden opgeleid. De deelnemende musea zijn: Rijksmuseum, Van Gogh Museum, Stedelijk Museum Amsterdam, Tropenmuseum, Joods Cultureel Kwartier, Hermitage Amsterdam, de Nieuwe Kerk, EYE Filmmuseum, Foam Fotografiemuseum, Amsterdam Museum, Drents Museum, Nijntje Museum, Centraal Museum Utrecht, Hortus Botanicus Leiden, Van Abbemuseum en Museum de Lakenhal.

Musea in Gebaren kenmerkt zich door een unieke werkwijze: door het opleiden van dove mensen tot museumgids, wordt de drempel voor de dove en slechthorende doelgroep om een museum te bezoeken drastisch verlaagd. Doordat doven in hun eigen taal aan programma’s kunnen deelnemen, begeleid door een gids die NGT beheerst, wordt een museumbezoek veel toegankelijker. Zo wordt een brug geslagen tussen kunst en cultuur en de dovengemeenschap.

Videotour in Rijksmuseum 

In het Rijksmuseum is ook een videotour in gebarentaal aan het arsenaal toegevoegd. Dove en slechthorende kunstliefhebbers kunnen zo genieten van een tour langs twintig kunstwerken in het Rijks, plus een schat aan weetjes, filmpjes en animaties. Het is het eerste museum in Nederland dat zo’n videotour aanbiedt.  Het Amsterdamse museum heeft de ambitie om volgend jaar een videotour aan te bieden in International Sign, een internationale gebarentaal die voor een groot deel bestaat uit Amerikaanse gebarentaal aangevuld met gebaren uit andere talen.

Door: Nationale Zorggids