Veel patiënten die succesvol zijn behandeld tegen acute myeloide leukemie krijgen de ziekte binnen vier jaar weer terug. Vaak is de kanker dan resistent tegen chemotherapie. René Marke van het Radboudumc vond met collega’s uit Canada en de Verenigde Staten al vóór de behandeling resistente kankercellen in de tumoren van patiënten. Deze cellen kunnen de terugkeer van leukemie verklaren. Dat meldt het Radboudumc.
Acute myeloïde leukemie (AML) is een kanker van het bloed en beenmerg waarbij het lichaam teveel onrijpe witte bloedcellen aanmaakt. Deze cellen vermenigvuldigen zich snel en verstoren de aanmaak van normale bloedcellen. De meeste patiënten met AML worden succesvol behandeld met chemotherapie. Toch is er een groot risico dat de ziekte binnen vier jaar terugkeert. En dan is de ziekte vaak ongevoelig voor chemotherapie.
Lang is aangenomen dat de resistentie tegen chemotherapie een direct gevolg is van de therapie zelf. Maar er is ook een andere verklaring. De onderzoekers vonden aanwijzingen dat de resistente kankercellen al aanwezig waren vóór de therapie.
Hiervoor bekeken de onderzoekers de tumoren van elf AML-patiënten op de aanwezigheid van resistente kankercellen, ten tijde van de diagnose en op het moment dat de ziekte terugkeerde. Bij sommige patiënten was de oorsprong van de terugkeer te herleiden tot een populatie zeldzame kankerstamcellen die bij de diagnose al aanwezig was.
Leukemie bestaat uit kankercellen met verschillende eigenschappen die binnen de tumor een rangorde hebben. Bovenaan de pikorde staan in veel tumoren kankercellen met stamceleigenschappen, zogenoemde kankerstamcellen. Deze kunnen in potentie uitgroeien tot volledige tumoren die voor een deel ongevoelig zijn voor chemotherapie. Het idee is dat een standaardtherapie alleen de niet-resistente kankercellen doodt. Dit geeft de resistente kankerstamcellen een voordeel. Deze cellen worden positief geselecteerd en krijgen de ruimte zich te vermenigvuldigen en vormen een therapieresistente tumor die later lastig is te behandelen.
Voor een effectieve behandeling van AML is het niet alleen belangrijk om de tumor op te ruimen, maar ook om gericht de kankerstamcellen aan te pakken die er anders voor kunnen zorgen dat de tumor terugkeert. René Marke: “Dit mechanisme is zeker niet geldig voor alle tumoren, of alle vormen van leukemie. Maar in concept is het mogelijk om tijdens de diagnose al de aanwezigheid van deze kankerstamcellen te bepalen. Dit zou het in de toekomst mogelijk maken om een therapie te ontwikkelen die deze kankerstamcellen specifiek aangrijpt.”
Door: Redactie Nationale Zorggids
