In Nederland komen er jaarlijks zo’n 2500 patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied bij. Een groot deel van hen wordt bestraald. Helaas functioneren bij veertig procent van de patiënten de speekselklieren daarna niet meer goed, waardoor ze altijd last hebben van een droge mond. Het krijgen van een droge mond na bestraling heeft grote invloed op de kwaliteit van leven van patiënten met hoofdhalskanker. Door de droge mond is spreken en gewoon eten bijna niet mogelijk en kan er ernstig tandbederf optreden. 

"Met nieuwe bestralingstechnieken, zoals protonentherapie, kunnen we preciezer bestralen en zelfs een gedeelte van een orgaan bestralen. Daarom wilden we uitzoeken welk gedeelte we wel en niet moeten bestralen", legt Coppes, hoogleraar bij de afdelingen Radiotherapie en Celbiologie van het UMCG, uit. "We vonden een heel gevoelig gebiedje in de speekselklier: als je dat bestraalt, is er veel meer schade aan de speekselklier dan bij bestraling van andere plekken."

Parallel met dit onderzoek was de groep ook bezig met stamcelonderzoek. "We proberen een stamceltherapie te ontwikkelen, zodat stamcellen de schade aan de klier na bestraling kunnen herstellen." Tot hun grote verrassing bleken die stamcellen precies in het deel van de speekselklier te zitten dat zo gevoelig is voor bestraling. Dat gebiedje vonden ze in muizen, ratten en mensen. Vervolgens bestudeerde Van Luijk, de biofysicus van de groep, CT-scans van patiënten die gebruikt zijn om de bestraling te plannen. Het bleek dat bestraling van het gebied waar de stamcellen zitten, de kans op het krijgen van een droge mond vergrootte.

Op basis van deze resultaten ontwikkelde Van Luijk een plan om zo te bestralen dat het gevoelige plekje van de speekselklier zoveel mogelijk ontzien wordt. Inmiddels is een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek onder patiënten gestart, waarbij deze manier van bestralen wordt vergeleken met de traditionele manier.

© Nationale Zorggids