Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies, buiten de baarmoeder zit zoals bijvoorbeeld op buikvlies, eierstokken, blaas, darmen of tussen endeldarm en vagina. Hoe endometriose ontstaat is nog steeds onbekend. In Nederland lijden naar schatting 10 procent van de vrouwen in vruchtbare leeftijd (15-49 jaar) aan deze aandoening. Vaak gaat dit gepaard met een pijnlijke eisprong en menstruatie, bloedverlies, chronische bekkenpijn, vermoeidheid, onvruchtbaarheid en pijn bij het vrijen.

 

Deze klachten kunnen een sterke invloed hebben op het fysieke, mentale en sociale welzijn. Omdat vrouwen met endometriose, ondanks medische behandeling vaak niet klachtenvrij worden, zoeken zij ook naar aanvullende therapieën, waaronder ook specifieke dieetmaatregelen. Onderzoekers van het Maastricht UMC+ en Amsterdam UMC hebben beschikbare onderzoeken kritisch beoordeeld om het nut van een glutenvrij dieet bij endometriose in een evenwichtig perspectief te plaatsen.

Het is bekend dat symptomen die optreden bij endometriose sterk lijken op klachten bij darmaandoeningen zoals coeliakie, prikkelbaar darmsyndroom en andere aandoeningen die gekenmerkt worden door darmontsteking. Sommige onderzoeken laten een samenhang zien tussen specifieke dieetmaatregelen en symptoomvermindering bij endometriose. De effecten van dieetveranderingen kunnen echter sterk beïnvloed worden door verwachtingen die men heeft na het zien van nieuws in sociale media en van horen zeggen.

 

Zo blijkt dat bij de verwachting dat gluten klachten veroorzaakt het vermijden van gluten tot klachtenvermindering leidt. Sommige dieetadviezen met een mogelijk positief effect op symptomen en het welbevinden bij endometriose, zoals verminderde vleesconsumptie en verhoogde inname van voedingsvezels en onverzadigde vetzuren maken internationaal ook deel uit van algemene richtlijnen voor gezonde voeding. Dit is niet het geval voor glutenvrij eten.

Het staat buiten kijf dat de darmgezondheid en kwaliteit van leven, na introductie van een glutenvrij dieet drastisch verbeteren bij patiënten met coeliakie. Maar mensen zonder coeliakie met een glutenvrij dieet ondervinden vooral nadelige effecten. Dat zijn bijvoorbeeld hoge kosten van glutenvrije producten, een zeer beperkt assortiment, een verminderde voedingskwaliteit (meer vet en suiker, minder vezel, mineralen en vitaminen) en soms zelfs sociaal isolement.

 

Er is geen bewijs dat gluten een rol spelen bij de ontwikkeling van endometriose of dat het hebben van een darmaandoening het risico op het ontwikkelen ervan verhoogt. Daarom is het aanbevelen van een glutenvrij dieet aan vrouwen met endometriose alleen gerechtvaardigd als zij ook gediagnosticeerd zijn met coeliakie. Het risico daarop is eenvoudig aantoonbaar door een bloedtest.