Normal_lady-justice-2388500_960_720

Koepelorganisatie Ieder(in), voor mensen met een beperking of chronische ziekte, maakt zich ernstig zorgen over haar achterban. Directeur Illya Soffer vreest dat door de gedwongen sluiting van het juridisch steunpunt van Ieder(in) mensen met een beperking niet meer de zorg krijgen waar zij recht op hebben.  ”Daardoor dreigen zij in het ergste geval uit beeld te raken en nog dieper in de problemen te komen door bijvoorbeeld schulden of verwaarlozing.’’ 

Mensen met een beperking moeten om de juiste zorg en ondersteuning te krijgen, hun weg zien te vinden in een oerwoud aan wetten, regelgeving en instanties stelt Soffer. ”Bijvoorbeeld de Wmo, Zorgverzekeringswet, Wet langdurige zorg, Participatiewet, Wet passend onderwijs en het UWV’’. Dat is geen gemakkelijke opgaaf. Bij het juridisch steunpunt van Ieder(in) kwamen daarom jaarlijks tussen de 700 en 800 vragen binnen voor mensen die vastliepen bij hun aanvraag voor zorg. 
 

Juridisch loket voor mensen met een handicap

 
Vijf gespecialiseerde adviseurs stonden mensen met een handicap of beperking de afgelopen jaren bij om hen te helpen bij het regelen van de benodigde zorg. Bijvoorbeeld om gemeentes aan te sporen eindelijk het officiële besluit aan te leveren over de uren thuiszorg zodat bezwaar kan worden ingediend. Of om als breekijzer te fungeren in een langlopend conflict met de gemeente over de financiering van een elektrische rolstoel.
 
Een belangrijke dienst die Ieder(in) sinds 1 januari dit jaar niet meer mag leveren. De subsidie voor het steunpunt is stopgezet. “Omdat het lijkt op staatsteun en daardoor valse concurrentie op zou leveren voor juridische dienstverleners”, verklaart Soffer. “Onterecht, wij voerden zelf vrijwel nooit processen, maar wij gaven onze achterban vooral advies over de verschillende ingewikkelde wetten waar zij mee te maken kregen.” 
 
In Nederland wonen ongeveer 2 miljoen mensen met een beperking of handicap. “Er wordt onderschat tegen hoeveel problemen deze mensen aanlopen in hun dagelijkse leven”, zegt Soffer. 
 
Ieder(in) vreest nu dat zij nu eerder de moed zullen opgeven en afhaken in hun strijd voor zorg. Soffer: “Daardoor kunnen zij mogelijk hun dagbesteding of werk verliezen.’’ En dat is riskant, vindt zij. Als bijvoorbeeld mensen met een licht verstandelijke beperking niet de zorg krijgen die ze nodig hebben, bestaat het risico dat hun situatie verslechtert. “Waardoor zij mogelijk elders opduiken, bijvoorbeeld als dak- en thuisloze, in de criminaliteit of de gesloten zorg’’, vreest Soffer. Voor ouders met kinderen met een handicap dreigt een burn-out. ”Het is zo ontzettend belangrijk om de zorg goed te regelen, maar door de ingewikkelde wetten, hebben mensen met een beperking daar juridische kennis voor nodig.’’ 
 

Steunpunt Ieder(in): met raad en daad

 
Rita Soerjoesing (63) is een van de talloze mensen die een beroep deed op het juridische loket. Jarenlang deed zij vrijwilligerswerk bij CP Nederland, een organisatie voor mensen met cerebrale parese (verlamming en spasticiteit). Omdat Soerjoesing zelf door cerebrale parese in een rolstoel zit, werd zij daarbij geholpen door een hulpverlener die bijvoorbeeld documenten van de printer pakt of haar helpt om naar de wc te gaan. In 2017 stopte de gemeente met de financiering van deze hulp en dreigde Soerjoesing haar vrijwilligerswerk kwijt te raken.
 
“Wat moest ik thuis doen de hele dag”, huivert Soerjoesing. “Mijn vrijwilligerswerk betekent heel veel voor mij. Ik vind het belangrijk om bezig te zijn en om sociaal contact te hebben.” Soerjoesing schreef brieven en belde verschillende keren om de gemeente te overtuigen hoe belangrijk het werk voor haar was. Het hielp niet. De financiering voor de hulpverlener was niet echt nodig, bleef het oordeel van de gemeente. Ten einde raad klopte zij daarom aan bij het juridisch steunpunt van Ieder(in). Die begeleidde haar toen de zaak voor de rechter kwam. De rechter oordeelde dat Soerjoesing wel degelijk recht had op een vergoeding voor hulp om haar vrijwilligerswerk te kunnen doen. 
 
“Als het steunpunt er niet was geweest, had ik niet geweten wat ik had moeten doen’’, zegt ze. “Ik had zelf al veel stappen ondernomen, ik stond op het punt om het op te geven.” Soerjoesing vindt het dan ook heel erg dat het juridische steunpunt nu is verdwenen. “De wetten en regels voor iemand met een beperking zijn heel erg ingewikkeld. En als je tegenover de gemeente komt te staan, praten ze je gewoon plat. Dan heb je iemand nodig met juridische kennis die je bijstaat.”
 

Alternatieven voor juridisch advies

 
Alternatieven waar mensen met een handicap nu nog aan kunnen kloppen voor juridische hulp en raad zijn er nauwelijks, stelt Soffer. “Iedereen verwees altijd door naar ons. Wij hadden de expertise in huis.” Maar met het sluiten van het steunpunt, verdwijnt die kennis. Drie van de vijf medewerkers van het loket zijn inmiddels noodgedwongen vertrokken bij Ieder(in). “Ik vind dat onverantwoord en intriest”, zegt de directeur. “Mensen met een beperking ervaren heel veel complexiteit om hun leven vorm te kunnen geven. En nu is er zelfs geen alternatief om hen bij te staan om hun rechten te verzilveren. Blijkbaar moeten zij het nu zelf maar uitzoeken.”
 
Een ander risico is dat gehaaide advocaten het als een markt gaan zien om mensen met een beperking juridische hulp te verkopen. “Maar deze mensen staan onderaan de inkomensladder en hebben al hele hoge zorgkosten. Zij kunnen commerciële partijen niet betalen.” In veel gemeenten kunnen inwoners die een conflict hebben, terecht bij de ombudsman voor hulp. Toch is dat niet hetzelfde, legt Soffer uit. “Die neemt de zaak vaak over om het probleem om te lossen. Wij gaven de mensen vooral advies en uitleg om zo zelfstandig mogelijk hun doel te bereiken.” 
 
De afgelopen anderhalve maand kreeg Ieder(in) nog steeds tientallen vragen om juridische hulp binnen.  “Die proberen we zo goed mogelijk door te verwijzen”, zegt Soffer. “Maar we merken dat de sluiting leidt tot boosheid bij onze achterban.” Verschillende aangesloten organisaties dreigen zelfs hun lidmaatschap op te zeggen nu de juridische ondersteuning weg is. “Er wordt ons verweten dat we dit uit onze handen hebben laten vallen”, zucht de directeur. “Maar dat is niet zo. We doen er alles aan om het ministerie ervan te overtuigen dat gratis toegankelijke juridische ondersteuning voor mensen met een beperking terug moet komen.”
 
© Nationale Zorggids / Marjolein Kooyman