De-novo-mutaties zijn spontane mutaties in het erfelijk materiaal. Deze veranderingen in het dna kunnen gedurende het leven overal in het lichaam plaatsvinden. Vindt een verandering plaats in de geslachtscellen, dan worden deze doorgegeven aan het ongeboren kindje. Zo vormen deze mutaties de drijvende kracht achter de evolutie, maar kunnen ook de oorzaak zijn van ziekten als een verstandelijke beperking.

Het aantal de-novo-mutaties dat een kind meekrijgt van zijn ouders is sterk gekoppeld aan de leeftijd van de vader. Met elk levensjaar van de vader, krijgt het kind één de-novo-mutatie extra mee. De oorzaak hiervan ligt in de veelvuldige deling van zaadcellen. Maar ook de leeftijd van de moeder speelt een rol, al is deze veel kleiner. Per vier extra levensjaren van de moeder, krijgt het kind één spontane mutatie mee.

Uit onderzoek van het genoom van 1.291 Amerikaanse families bleek dat een deel van de gevonden  de-novo-mutaties sterk geclusterd was, met name door de moeder. Meer dan de helft van deze geclusterde mutaties lag op chromosoom acht, negen en zestien. Als de moeder ouder wordt, neemt de kans op grotere clusters van drie, vier of vijf mutaties ook toe. Waar om de clusters zo specifiek op deze chromosomen zitten is niet bekend.

Gilissen: “De clusters zitten op de regio’s waarvan we al wisten dat daar vaker de-novo-mutaties voorkomen bij de moeder. Naarmate de eicellen ouder worden zie je op deze chromosomen steeds meer een recombinatie van genen. Hier ligt een zogenaamde ‘double strand break’ aan ten grondslag. Het dna breekt dan volledig doormidden.” Dat wordt snel gerepareerd, maar daar ontstaan wel de foutjes. 

Door: Redactie Nationale Zorggids