In september 2021 is het precies honderd jaar geleden dat de gemeente Amsterdam de allereerste cliëntondersteuner van Nederland aanstelde. Deze ambtenaar bood nazorg aan schoolverlaters met een lichte verstandelijke beperking om te voorkomen dat deze ‘zwakzinnigen’ zouden afglijden en voor overlast zouden zorgen. Deze aanstelling is de oorsprong van de huidige professionele ondersteuning van mensen met een beperking bij het meedoen in de samenleving. Dit melden MEE NL en Stichting SPZ in een persbericht.
Aan het begin van de twintigste eeuw werd scholing steeds belangrijker. Voor moeilijk lerende kinderen kwamen speciale BLO-scholen (Buitengewoon Lager Onderwijs). Het lukte oud-BLO-leerlingen vaak niet om aansluiting te vinden bij de maatschappij. Zij vonden geen werk, gleden af en kwamen in de criminaliteit of in een ‘gesticht’ terecht. Om dat tij te keren nam Amsterdam de BLO-onderwijzer Pier de Boer in dienst als ‘nazorgambtenaar’. Hij zocht werk voor oud-BLO-leerlingen en bezocht instanties, gezinnen, scholen, bedrijven en instellingen. Ook organiseerde hij spreekuren op scholen, bezocht hij oud-leerlingen op hun werkplek en bleef hen vaak ook daarna begeleiden bij het vinden van hun weg in de maatschappij.
Andere gemeenten volgden het voorbeeld van Amsterdam en in 1929 waren er in Nederland al tien organisaties die nazorg boden. Zij gingen samenwerken in een landelijke vereniging en geleidelijk aan ontstond er een landelijk dekkend netwerk wat de basis heeft gevormd voor de huidige MEE-organisaties, aanbieders van cliëntondersteuning, en van de Stichting SPZ, die zich inzet voor een betere positie van mensen met een beperking door financiën te verstrekken aan innovatieve projecten.
Ontwikkeling van cliëntondersteuning door de jaren heen
Op de golven van maatschappelijke ontwikkelingen veranderde door de jaren heen de organisatie van de ondersteuning aan mensen met een beperking. De taak van de nazorgorganisaties is daarbij verschoven van het voorkomen van instellingszorg voor oud-BLO-leerlingen naar het bevorderen van zelfstandigheid van mensen met verstandelijke en/of fysieke beperking op alle levensgebieden. Het woord ‘nazorg’ is daarbij vervangen door ‘cliëntondersteuning’. Deze nieuwe term geeft beter weer dat de cliëntondersteuner een onafhankelijke positie heeft naast zijn of haar cliënt.
Yvon van Houdt, directeur van MEE NL vindt het bijzonder om te zien hoeveel overeenkomsten er zijn tussen de situatie toen en nu: “We zijn er enorm trots op dat onze clientondersteuners werken in een traditie die al 100 jaar bestaat en dat de essentie van het vak hetzelfde is gebleven. Een cliëntondersteuner zorgt er ook nu nog voor dat mensen met een beperking hun weg in de maatschappij kunnen vinden als dat op eigen kracht (tijdelijk) niet lukt. Belangrijk is dat deze vorm van ondersteuning beschikbaar komt voor iedereen, die dat nodig heeft. Daar maken we ons hard voor.”
Pier de Boer-prijs
Stichting SPZ heeft de naam van Pier de Boer verbonden aan een tweejaarlijkse landelijke prijs voor het beste project dat meedoen door leren en werken voor mensen met een verstandelijke beperking mogelijk maakt. Samen met de ‘Pier de Boer-stichting’ uit Amsterdam wordt hiervoor een onafhankelijke jury samengesteld.
De winnaar van de Pier de Boer-prijs ontvangt een geldbedrag van 30.000 euro en een bronzen beeldje. De uitreiking is op 30 september 2021. Ook wordt dan het nieuwe thema voor de komende twee jaar bekend gemaakt dat dit keer in het teken zal staan van Pier de Boer.
Door: Nationale Zorggids
