Zorginstellingen bereiken omzetplafond: wat zijn de gevolgen?

Wat is het omzetplafond in de zorg?

Een budgetplafond is een financiële limiet die zorgverzekeraars jaarlijks afspreken met zorgaanbieders. Deze limieten zijn bedoeld om de zorgkosten beheersbaar te houden en schaarse capaciteit te verdelen. Ze gelden voor verschillende zorgsectoren, zoals de geestelijke gezondheidszorg (ggz), jeugdzorg, ziekenhuizen, en zelfs de palliatieve zorg. Zodra een zorgaanbieder dit plafond bereikt, krijgt hij geen vergoeding meer van de zorgverzekeraar voor nieuw geleverde zorg aan patiënten van die verzekeraar.

Budgetplafond GGZ NHN

Een recent voorbeeld van het effect van het omzetplafond is te zien bij GGZ Noord-Holland-Noord (GGZ NHN). In oktober 2024 maakte GGZ NHN bekend dat het voor de rest van het jaar geen nieuwe patiënten met een verzekering van Zilveren Kruis kan aannemen. Dit betekent dat mensen die verzekerd zijn bij Zilveren Kruis en die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, moeten uitwijken naar andere zorgaanbieders of wachten tot het nieuwe jaar. Het zorgaanbod is dus direct gelimiteerd, wat een serieuze impact heeft op de toegankelijkheid van zorg.

Niet alleen GGZ NHN, maar ook andere zorginstellingen in Nederland kampen met dit probleem, bijvoorbeeld het Friese Synaeda. Het leidt tot onwenselijke situaties waarin patiënten die al op een wachtlijst staan, nog langer moeten wachten voordat ze toegang krijgen tot de zorg die ze nodig hebben. In sommige gevallen leidt dit tot een verslechtering van hun gezondheid, vooral in sectoren zoals de ggz waar wachttijden al een groot probleem zijn.

Budgetplafond in de vvt

Afgelopen augustus moesten vvt-aanbieders in Amsterdam al vroegtijdig een patientenstop instellen vanwege het bereiken van het budgetplafond. De stop heeft gevolgen voor de doorstroming van patiënten uit het ziekenhuis die vervolgzorg nodig hebben.

Lees ook: Vvt-aanbieders Amsterdam bereiken budgetplafond en stellen patiëntenstop in 

Ongelijke toegang

Zorgverleners vinden het omzetplafond een knellend systeem, omdat het hen beperkt in de hoeveelheid zorg die ze kunnen leveren, ondanks dat de vraag toeneemt. Dit is vooral problematisch in sectoren zoals de ggz, waar de vraag naar geestelijke gezondheidszorg door onder andere de coronapandemie is gestegen. Instellingen die hun plafond hebben bereikt, moeten patiënten doorverwijzen naar hun verzekeraar voor zorgbemiddeling of vragen om geduld te hebben tot het nieuwe jaar.

Daarnaast kan het budgetplafond ook leiden tot ongelijke toegang tot zorg in verschillende regio’s. Als een zorgaanbieder in een specifieke regio zijn budget heeft overschreden, maar in een andere regio nog ruimte heeft, kunnen patiënten genoodzaakt zijn verder te reizen voor zorg, wat onpraktisch kan zijn. Vooral voor kwetsbare groepen.

Wat is de doorleverplicht?

Een belangrijk aspect in de discussie over het budgetplafond in de zorg is de doorleverplicht. Dit houdt in dat zorgaanbieders verplicht zijn om zorg te blijven leveren aan bestaande patiënten, ook wanneer het financiële plafond van hun contract met een zorgverzekeraar is bereikt. In het geval van een overschrijding van het budgetplafond mogen zorgaanbieders geen nieuwe patiënten meer aannemen voor die verzekeraar, zoals recent gebeurde bij GGZ NHN en Zilveren Kruis. Echter, de doorleverplicht zorgt ervoor dat lopende behandelingen gewoon worden voortgezet, zodat patiënten niet zonder zorg komen te zitten.
De doorleverplicht voorkomt dat mensen halverwege hun behandeltraject vastlopen door de financiële afspraken tussen zorgaanbieder en verzekeraar.

Instellingen beperkt in verlenen van hulp

Het budgetplafond in de zorg beperkt instellingen zoals GGZ NHN in hun vermogen om nieuwe patiënten te behandelen wanneer ze hun jaarlijkse zorgbudgetplafond hebben bereikt. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de toegang tot zorg, vooral in sectoren zoals de geestelijke gezondheidszorg waar de vraag groot is. Hoewel budgetbeperkingen belangrijk zijn om de zorgkosten beheersbaar te houden, zijn er volgens verschillende partijen in de zorg aanpassingen nodig om ervoor te zorgen dat mensen niet langer dan nodig op hulp hoeven te wachten.

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky