Verkiezingsprogramma’s 2023: dit gaat er gebeuren met ons zorgstelsel

Nog geen drie jaar na de laatste verkiezingen staan op 22 november 2023 de Tweede Kamerverkiezingen weer op het programma. Ieder week delen we standpunten over diverse sectoren in de zorg. Deze week geen sector, maar ons zorgstelsel. De marktwerking, zorgverzekeringsmarkt, zorgkosten, het risicovereveningssysteem. Allerlei onderdelen van ons zorgstelsel waar politieke partijen wel een standpunt over hebben. Wat beloven zij deze Tweede Kamerverkiezingen? Welke veranderingen zijn er volgens het nodig in ons zorgstelsel? 

VVD

• Het eigen risico is behapbaar door mensen niet in één keer hun eigen risico te laten betalen. VVD kiest voor een betaling per behandeling tot het maximum van het verplicht eigen risico. Door de indexering niet jaarlijks te laten plaatsvinden maar de hoogte van het eigen risico langere tijd vast te zetten, komt er rust
• Mensen moeten erop kunnen rekenen dat in het verzekerde pakket zorg zit die nodig is om te verzekeren en die werkt. Het hele verzekerde pakket wordt regelmatig getoetst op effectiviteit en doelmatigheid
• Zorgverleners moeten beloond worden op basis van het behaalde resultaat voor de patient, niet op de hoeveelheid behandelingen
• Voor de patiënt moet duidelijk zijn wat de behandeling inhoudt, wat de kosten zijn, welke resultaten er behaald zijn en wat de eventuele alternatieven zijn

D66

• D66 bevriest het eigen risico op 385 euro
• De afgelopen periode zijn stappen gezet om het eigen risico slimmer in te richten. In plaats van direct het volledig eigen risico van 385 euro per jaar kwijt te zijn, geldt nu dat voor diverse behandelingen maximaal 150 euro wordt geïnd. De komende jaren verbetert D66 dit systeem
• Om niet te afhankelijk te zijn van bepaalde medicatie/leveranciers moeten verzekeraars hun preferentiebeleid tegen het licht houden zodat (tijdelijke) tekorten zo veel mogelijk voorkomen kunnen worden
• Zorgverzekeraars krijgen meer financiële compensatie om mensen met hoge zorgkosten te verzekeren
• Iedereen krijgt anticonceptie gratis aan de toonbank mee. De apotheker declareert vervolgens de kosten bij de overheid
• IVF bij draagmoederschap wordt vergoed
• Veilige abortuszorg moet voor elke vrouw vergoed blijven
• Om beter te kunnen samenwerken, meer in te zetten op preventie en de kwaliteit van zorg te verbeteren is het van belang dat zorgverzekeraars hierover afspraken kunnen maken met zorgaanbieders. Zorgverzekeraars moeten transparant zijn over hun inkoopproces. D66 gaat zorgverzekeraars harder afrekenen op het onvoldoende inkopen van zorg
• Zorgverzekeraars moeten paal en perk kunnen stellen aan het vergoeden van ongecontracteerde zorg in bijvoorbeeld de ggz en de wijkverpleging. Zo verbetert de kwaliteit van de zorg in het belang van de patiënt en kun je van dezelfde middelen meer zorg verlenen
• Succesvolle innovaties, bijvoorbeeld op het gebied van domotica in de langdurige zorg, worden meer verplichtend ingevoerd door middel van de zorginkoop door zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten
• De afspraken en de integrale lijn van het Integraal Zorgakkoord (IZA) worden de komende jaren voortgezet
• De vergoeding van zorg wordt gebaseerd op de toegevoegde waarde voor de patient en niet op het aantal behandelingen
• De keuze voor zorg in natura of een persoonsgebonden budget mag nooit worden opgedrongen door een verzekeraar, gemeente of zorgaanbieder
• D66 wil een evaluatie van de zorgbemiddeling vanuit de zorgverzekeraars
• Op dit moment is het voor zorgaanbieders financieel aantrekkelijk zich vooral te richten op patiënten met minder zware problemen. Het Zorgprestatiemodel is een in 2022 ingevoerde bekostiging in de ggz die deze financiële prikkel moet aanpassen. Zodat behandelen van patiënten met zwaardere klachten meer loont. Het zorgprestatiemodel maakt deze belofte echter nog onvoldoende waar
• Zorg die niet langer voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk wordt niet meer vergoed. Zo komt er een beter, effectiever basispakket. Daarbij biedt D66 zorgverzekeraars meer mogelijkheden te sturen op zinnige zorg bij de zorginkoop vooraf en bij de vergoeding achteraf
• Richtlijnen en kwaliteitskaders worden explicieter, vollediger, moderner en met meer democratisch draagvlak opgesteld. Hiervoor komt een wettelijke borging van dit proces door middel van een ‘kaderwet richtlijnen’
• D66 investeert in de onderbouwing van de toegevoegde waarde van behandelingen, waarbij duidelijk moet worden gemaakt bij welk percentage van de patiënten een bepaalde behandeling ongeveer zin heeft. Aan de hand van data uit de praktijk en wetenschap kan dit steeds beter worden onderbouwd
• Om onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van behandelingen te verbeteren, worden deze gegevens beter gestandaardiseerd en breder toegankelijk voor onderzoekers. D66 breidt het Zorginstituut uit, zodat het jaarlijks meer specifieke behandelingen kan toetsen op (kosten)effectiviteit en daar transparant over is. De politiek moet die rol van het Zorginstituut bewaken en versterken. Naast (kosten)effectiviteit wordt voor pakketbeheer ook gekeken naar duurzaamheid en (marginale) impact op milieu
• Het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik wordt uitgebreid naar de ggz, huisartsenzorg en langdurige zorg. Zodat ook daar de zorg effectiever en beter wetenschappelijk onderbouwd word
• D66 wil een eenduidige landelijke toetsing van dure medische technologie. Het is lang niet altijd duidelijk of een technologische vernieuwing waarde toevoegt voor de patiënt. Het Zorginstituut zal de minister hiervoor adviseren over mogelijke toegang tot het pakket
• De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)kan een verschuiving van de tweedelijnszorg naar de eerste lijn stimuleren door behandelingen, die beter in de huisartsenpraktijk kunnen worden verricht, alleen nog te vergoeden voor het eerstelijnstarief
• D66 versterkt de Rol van de NZa en andere toezichthouders. De NZa moet op tijd ingrijpen bij het niet naleven van de zorgplicht door zorgverzekeraars
• De NZa gaat kritischer kijken als kleine zorgaanbieders afhankelijk zijn van één dominante verzekeraar of als een zorgaanbieder in een regio zo dominant is dat verzekeraars niet om deze aanbieder heen kunnen. Ongeacht de marktomstandigheden moeten zorg dichtbij de patiënt, innovatie en samenwerking worden gestimuleerd

PVV

• De tandarts komt terug in het basispakket
• Acute zorg gaat uit de marktwerking
• Het eigen risico wordt afgeschaft
• Meevallers in de zorg gaan naar een lagere zorgpremie

CDA

• Contracten met zorgaanbieders moeten zo worden vormgegeven dat passende zorg wordt beloond
• Om de zorg betaalbaar te houden en passende zorg te ondersteunen is meer samenwerking (en minder marktwerking) van belang zowel in de eerstelijnszorg als in de tweedelijns- en derdelijnszorg. Ten bate van het behoud van zorgvoorzieningen in de regio moet samenwerking tussen verschillende zorginstellingen, verzekeraars en overheden gestimuleerd en waar nodig mogelijk gemaakt worden
• Er komen geen verhogingen van eigen betalingen en het eigen risico blijft gelijk
• De invloed van zorgverzekeraars met betrekking tot de verkrijgbaarheid van medicijnen wordt beperkt

SP

• Het eigen risico gaat naar nul
• Er komt een Nationaal Zorgfonds, waardoor de huidige wildgroei aan zorgpolissen en zorgverzekeraars overbodig wordt
• De tandarts, geestelijke gezondheidszorg en de fysiotherapie worden voortaan helemaal vergoed
• De zorgpremies maakt SP inkomensafhankelijk, mensen met een lager en middeninkomen profiteren hiervan
• De zorg is geen markt. Ondernemers die streven naar winst krijgen geen kans meer in de zorg. Voor alle zorg gaat voortaan een verbod gelden op winstuitkeringen en bestuurders mogen niet langer financiële belangen hebben in bedrijven die door de eigen zorginstelling worden ingehuurd
• Ziekenhuizen worden niet meer gefinancierd per verrichting, er komt een andere manier van financiering van zorg. SP stopt met het complexe betalingssysteem met dbc’s (diagnose-behandelcombinatie). Dit werkt fraude en het maken van fouten in de hand
• De Nederlandse Zorgautoriteit en het Centrum Indicatiestelling Zorg kunnen worden afgeschaft

GroenLinks/PvdA

• Het eigen risico wordt stapsgewijs afgeschaft en het vrijwillig eigen risico verdwijnt helemaal
• De nominale zorgpremie is straks voor iedereen lager, zodat ook de toeslag kan worden afgeschaft
• Mondzorg, fysiotherapie en andere vormen van noodzakelijke zorg komen stapsgewijs terug in het basispakket
• De eigen bijdrage voor kraamzorg of een poliklinische bevalling worden afgeschaft
• Zorg waarvan zorgverleners zeggen dat het niet werkt, gaat uit het basispakket
• GL/PvdA haalt stapsgewijs concurrentie en doorgeslagen marktwerking uit het zorgstelsel en vormt zorgverzekeraars – zodra dit mogelijk is – om tot publieke zorgfondsen. In de overgangsfase van zorgverzekeraars naar zorgfondsen krijgt in iedere regio één zorgverzekeraar de taak om regionale zorgafspraken te maken met zorgaanbieders, die alle verzekeraars in die regio moeten volgen. Deze verzekeraar draagt zorg voor mens en milieu
• Op dit moment wordt de zorg grotendeels gefinancierd op basis van ‘productie’. Dat maakt samenwerking moeilijk, leidt tot veel bureaucratie en maakt investeren in preventie onaantrekkelijk. Daarom kiest GL/PvdA ervoor om de bevolking en de zorgvraag als uitgangspunt te nemen voor de financiering (populatiebekostiging), te beginnen met de eerstelijnszorg en de ouderenzorg
• De acute zorg wordt gefinancierd op basis van beschikbaarheid en niet langer per verrichte handeling

Partij voor de Dieren

• De huidige door zorgverzekeraars beperkte budgetten zorgen ervoor dat huisartsen vaak geen leefstijlinterventies kunnen geven. Huisartsen moeten leefstijladvies volledig kunnen declareren
• Het eigen risico wordt afgeschaft. Ook de eigen bijdrage voor chronisch zieken wordt afgeschaft
• Het ziekenfonds komt terug met een uitgebreide dekking, ook voor mondzorg, fysiotherapie en (definitieve) anticonceptie
• De premie wordt verlaagd en de inkomensafhankelijke bijdrage gaat omhoog. De zorgtoeslag wordt zo overbodig en het mijden van zorg door de angst voor te hoge kosten wordt tegengegaan
• Vergoeding voor anticonceptiemiddelen komt voor alle leeftijden terug in het basispakket
• Mondzorg komt weer terug in het basispakket
• Het hiv-preventiemiddel PrEP wordt toegankelijk en vergoed voor mensen met een hoog risico op hiv-besmetting
• Bij het geven van borstvoeding is goede begeleiding en hulp van lactatiedeskundigen belangrijk. Dit hoort volgens de Partij voor de Dieren in het basispakket
• Uitgaven voor of kosten van preventie – zoals de diëtist, verslavingszorg en hulp bij stoppen met roken – blijven in het basispakket en worden volledig vergoed
• Zorgverzekeraars mogen geen winst maken
• De eigen bijdrage voor poliklinische bevallingen wordt geschrapt, zodat iedereen zo veel mogelijk een vrije keuze kan maken

ChristenUnie

• Het eigen risico wordt tot 2028 bevroren op het huidige bedrag van 385 euro
• De zorgtoeslag wordt afgeschaft en een basiskorting ingevoerd. De maandelijkse zorgpremie gaat met twee derde omlaag naar 50 euro per maand. Het resterende deel van de financiele bijdrage aan zorgkosten wordt voortaan verrekend via de loonstrook. De werkgever houdt de inkomensafhankelijke bijdrage voor de zorg in op het loon
• Preventie wordt onderdeel van de wettelijke (zorg)plicht van zorgverzekeraars en gemeenten
• Het basispakket wordt uitgebreid met de tandarts – preventieve behandelingen, periodieke controle en het herstellen van gaatjes vallen daaronder
• Slimme technologie die bewezen goed werkt in de thuissituatie wordt onderdeel van het dagelijkse leven en de zorgverlening. De bekostiging in de zorgwetten wordt hierop aangepast
• In de Zorgverzekeringswet blijven keuzemogelijkheden (zoals identiteitsgebonden zorg) overeind, maar zorgverzekeraars worden niet langer verplicht om ongecontracteerde zorgaanbieders te vergoeden die niet bereid zijn tot samenwerking en solidariteit. Kleinere zorgaanbieders moeten zich kunnen verenigen om makkelijker samen een contract af te sluiten met de zorgverzekeraars
• Van teveel medische behandelingen staat niet vast of ze effectief zijn en voor wie. Het Zorginstituut krijgt meer instrumenten om dit te sturen zodat de juiste zorg in het zorgverzekeringspakket zit. Er komt meer ruimte om zorg die op lange termijn bijdraagt aan de gezondheid en aan de houdbaarheid van zorg (bijvoorbeeld preventieve interventies) in het pakket op te nemen
• Alle vormen van anticonceptie die bijdragen aan een afname van het aantal ongewenste zwangerschappen en abortussen worden opgenomen in het basispakket

Forum voor Democratie

• Het eigen risico gaat omlaag naar 200 euro

BBB

• BBB vereenvoudigt het zorgstelsel. Het stelsel omvat vele wetten en regels waardoor het voor burgers onduidelijk is en ze de weg naar zorgverleners niet goed weten te vinden
• Zorgverzekeraars leggen de autonomie weer bij de deskundige en ervaren zorgprofessional. De zorgverlener bepaalt wat passende zorg is en niet de zorgverzekeraar
• Zorgverzekeraars zijn inmiddels geconcentreerde machtsblokken geworden. Daarom wil BBB dat zorgverzekeraars voortaan afspraken maken met collectieven (zoals brancheverenigingen) en niet met individuele zorgverleners. Als de Wet Marktordening moet worden aangepast kiest BBB daarvoor
• Zorgverzekeraars bieden vergelijkbare vergoedingen aan BIG-geregistreerde zorgverleners. Het verschil tussen gecontracteerde en ongecontracteerde zorg wordt niet verder vergroot. De vrije artsenkeuze is essentieel. Hoewel elk tarief vast en consistent is, kunnen regionale verschillen worden overwogen. De financiering is voor ten minste twee jaar vastgesteld
• Zorgverzekeraars worden gestimuleerd om meer in te zetten op preventie
• Marktwerking wordt beperkt door één basisverzekeringspolis wettelijk verplicht te maken en de verschillen in premies te maximeren. BBB wil vereenvoudiging van het stelsel en daar hoort het terugdringen van het aantal labels en het aantal polissen bij
• BBB pleit voor terugkeer van mondzorg en meer fysiotherapie in het basispakket
• Het eigen risico wordt sterk verlaagd en indien mogelijk de komende jaren afgeschaft
• Het basispakket moet ‘zinnige zorg’ bevatten. Zorg waarvan wetenschappelijk onderzocht is dat deze niet werkt voor een bepaalde aandoening of ziekte, moet voor die aandoening of ziekte zo snel mogelijk uit het zorgpakket. Het pakket dient snel getoetst te worden aan wetenschap en praktijk
• De verdeling van zorgkosten voor burgers moet eerlijker; middeninkomens dragen procentueel het meest bij. BBB wil hier verandering in brengen
• BBB wil de administratieve lasten in de zorg sterk verminderen, zodat zorgverleners zich volop kunnen richten op mensgerichte zorg zonder overbodige verantwoordingseisen vanuit zorgverzekeraars, zorgkantoren en overheidsorganen

DENK

• DENK is voor het volledig afschaffen van het eigen risico
• Het geld voor de zorg moet terechtkomen bij de patiënt en niet in de zakken van de industrie. Door de wet aan te passen gaat er minder geld aan de strijkstok bij zorgverzekeraars
• Er komt een lagere zorgpremie voor lage en middeninkomens
• Mondzorg komt terug in het basispakket. Dat geldt ook voor tandheelkundige controles en fysiotherapie
• De macht van zorgverzekeraars moet worden ingeperkt

Volt

• Zorgverzekeraars en  andere financierders gaan op dezelfde manier kwaliteitsdata verzamelen om de administratieve lasten bij zorgaanbieders te verlagen
• Preventieve en acute mondzorg komt terug in het basispakket
• PrEP wordt in Nederland laagdrempelig en breed beschikbaar gemaakt door het medicijn te vergoeden vanuit de zorgverzekering
• Anticonceptie wordt gratis, bijvoorbeeld door deze op te nemen in het basispakket
• Geestelijke gezondheidszorg is gratis voor jongeren tot 25 jaar

JA21

• Overbodige behandelingen of doorbehandelen zonder meerwaarde moeten worden geschrapt
• In het verlengde daarvan onderschrijft JA21 het concept van uitkomstgerichte zorg uit het Integraal Zorgakkoord
• JA21 wil de relaties tussen zorgaanbieders en verzekeraars, alsook tussen patiënten en verzekeraars, normaliseren. Een eerste stap is regionalisatie, waar regionale zorgkantoren/platforms worden opgericht die de krachten bundelen in een regio. Diverse budgetten worden regionaal samengevoegd. Partijen maken plannen afgestemd op de regio. Een regionale inkopende verzekeraar kent de regio, kent de aanbieders, bespaart veel tijd en kan namens andere verzekeraars optreden en afspraken maken

BIJ1

• BIJ1 is voor een Nationaal Zorgfonds dat de zorgverzekeraars gaat vervangen. Het Nationaal Zorgfonds dekt alle zorg, inclusief tandheelkunde
• Afbouwmedicatie via taperingstrips wordt vergoed
• BIJ1 is voor volledige vergoeding van anticonceptie

Nieuw Sociaal Contract

• Bestaanszekerheid betekent dat mensen zorg krijgen als dat nodig is. Nog steeds worden er soms onverzekerde patiënten geweigerd in zorginstellingen. Het gaat vaak om kwetsbare mensen zoals dak- en thuislozen of uitgeprocedeerde asielzoekers. De acute zorgverlening blijft ook voor hen beschikbaar
• Het eigen risico wordt voor mensen minder belastend door hen niet te dwingen om het volledige eigen risico in één keer te betalen, maar per behandeling een deel van het eigen risico
• De optie om het eigen risico te verhogen ondermijnt de risicosolidariteit en wil NSC schrappen
• NSC hecht zeer aan het behoud van solidariteit in de bekostiging van de gezondheidszorg via premies en belastingen, zodat goede zorg bereikbaar en betaalbaar is en blijft
• Voor een verzekerde is het op dit moment volstrekt onduidelijk welke zorg gecontracteerd is onder een natura- of combinatiepolis. Voor 1 december van het jaar voorafgaand aan het verzekeringsjaar moet de verzekeraar duidelijk maken welke zorgaanbieders gecontracteerd zijn en hoeveel de verzekerde zelf moet betalen bij de keuze voor een niet-gecontracteerde aanbieder. Het aanbod dient groot genoeg en dekkend te zijn. Als dat niet het geval is, dan mag de NZa de naturapolis omzetten in een restitutiepolis. De toezichthouder ziet er scherp op toe dat er in elke regio voldoende zorg gecontracteerd is en dat duidelijk is waar iemand terechtkan voor een second opinion
• Een jaarlijkse controle door de tandarts komt weer in het basispakket. Bezien wordt of de maximum tandartstarieven verlaagd kunnen worden
• De eigen bijdrage voor kraamzorg wordt afgeschaft
• NSC wil kijken welke niet-bewezen zorg uit het basispakket gehaald kan worden

50Plus

• Alle basiszorg gaat terug naar de overheid
• Het eigen risico is een onevenredig zware belasting voor kwetsbare groepen. De solidariteit wordt benadrukt door dit naar nul euro terug te brengen
• Tandheelkundige basiszorg hoort in het basispakket
• De verzekeraars mogen niet meer eenzijdig bepalen welke medicijnen worden vergoed

SGP heeft geen standpunten over zorgverzekeraars, zorgpremies of marktwerking

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky