De toegekende onderzoeken zijn het resultaat van de eerste financieringsronde van 2023. Een commissie van (inter)nationale experts en (ex)patiënten beoordeelde 70 ingediende onderzoeksvoorstellen op wetenschappelijke kwaliteit, haalbaarheid en relevantie. Op basis van hun deskundige oordeel besluit KWF er 19 te financieren, waarvan 4 uit de opbrengst van Alpe d'HuZes. 

Een greep uit de toegekende projecten: 

Minder bestraling voor 9 op de 10 patiënten met akeel- of strottenhoofdkanker 

Bij de behandeling van keel- en strottenhoofdkanker wordt niet alleen de tumor zelf bestraald, maar ook de lymfeklieren aan beide zijden van de hals. Dit is uit voorzorg tegen mogelijke uitzaaiingen. Zo'n uitgebreide bestraling kan echter ernstige, blijvende bijwerkingen geven zoals slikproblemen, een verminderde schildklierfunctie en aderverkalking (met kans op herseninfarcten). 

Dr. Sven van den Bosch (Radboudumc) gaat onderzoeken of het beter is om eerst de lymfeklieren waar de tumor het eerst naar uitzaait te verwijderen en te controleren op uitzaaiingen. Daardoor hebben naar schatting 2 op de 10 patiënten alleen nog een enkelzijdige halsklierbestraling nodig en 7 op de 10 zelfs helemaal geen. Dat betekent een betere kwaliteit van leven voor veel meer mensen. 

Uitrol mantelzorgprogramma

Kankerpatiënten die een zware operatie ondergaan, hebben langdurig zorg nodig. Onderzoekers van het Amsterdam UMC ontwikkelden een mantelzorgprogramma om families al tijdens het ziekenhuisverblijf hierop voor te bereiden. Ze krijgen training in diverse zorgtaken en helpen die uitvoeren. De effecten van het programma zijn veelbelovend, maar nog niet getest in andere ziekenhuizen. Dr. Anne Eskes doet onderzoek naar de benodigde strategieën om het mantelzorgprogramma duurzaam te implementeren in de oncologische zorg. 

Minder chemotherapie voor ouderen met uitgezaaide darmkanker 

Patiënten met uitgezaaide darmkanker die niet meer beter worden, krijgen vaak chemotherapie om de ziekte af te remmen en klachten te verminderen (palliatieve behandeling). Ruim de helft van hen is ouder dan 70 jaar. Zij hebben vaker en meer last van bijwerkingen van de behandeling en moeten eerder stoppen. Hierdoor werkt de behandeling minder goed. 

Dr. Nienke de Glas (LUMC) gaat onderzoeken of het verantwoord is om ouderen een verlaagde dosering (25% van de normale hoeveelheid) te geven. Als dat net zo goed werkt en minder ernstige bijwerkingen geeft, neemt de kwaliteit van leven toe. Door afname van bijwerkingen daalt bovendien het aantal ziekenhuisopnames. 

Drievoudige impuls voor galwegkanker 

Galwegkanker is een relatief zeldzame kankersoort met een slechte prognose. Minder dan 1 op de 5 patiënten is 5 jaar na de diagnose nog in leven. In het Erasmus MC gaan maar liefst 3 nieuwe onderzoeken van start om de zorg voor patiënten met galwegkanker te verbeteren: 

• Dr. Maarten Thomeer doet onderzoek naar het opsporen van uitzaaiingen. Dat is van belang omdat een operatie niet zinvol is als de kanker is uitgezaaid. Met de nieuwe techniek FAPI-PET/CT hoopt hij de opsporing te verbeteren, zodat minder patiënten een overbodige operatie hoeven ondergaan en sneller een betere behandeling krijgen. FAPI-PET/CT berust op het inspuiten van de radioactieve speurstof [18F]-FAPI die zich hecht aan uitgezaaide kankercellen, wat op een PET/CT-scan te zien is.
• Dr. Alejandra Méndez Romero doet onderzoek naar het toevoegen van stereotactische bestraling (zeer precieze bestraling in een hoge dosis) aan de behandeling van niet te opereren galwegkanker. Ze verwacht dat dit de overlevingsduur flink zal verbeteren (met behoud van kwaliteit van leven). 
• Dr. Bas Groot Koerkamp doet onderzoek naar de toediening van chemotherapie rechtstreeks in de leverslagader via een onderhuidse chemopomp. Het voordeel hiervan is dat de medicijnen ter plekke hun werk doen en vrijwel niet in de rest van het lichaam terechtkomen. Het doel van de studie is voorkomen dat galwegkanker na de operatie terugkeert in de lever. 

Bloedvaten verwijden met dansende microbellen 

Chemotherapie en bestraling werken het beste in goed doorbloede, zuurstofrijke tumoren. De medicatie bereikt de tumor dan beter en zuurstof versterkt het effect van de straling. Helaas zijn tumorbloedvaten vaak fragiel en grillig. Dat belemmert de bloedtoevoer en vermindert het effect van deze behandelingen. 

Dr. ir. Roel Deckers (UMC Utrecht) gaat onderzoeken of tumorbloedvaten zijn te verwijden door gasgevulde microbelletjes (∼5µm) te injecteren en in trilling te brengen met ultrageluid. Daarmee hoopt hij de doorbloeding en het effect van chemotherapie en bestraling te verbeteren. Het onderzoek richt zich op patiënten met hoofd-halskanker, maar is in principe breder toepasbaar.