Wat is het belangrijkste voordeel van yoga?

“De meeste mensen gaan yoga beoefenen vanwege de gezondheidsvoordelen, want yoga is een holistische practice waarbij je zowel werkt met je lichaam, je ademhaling, je zenuwstelsel als je geest. Het helpt tegen rugklachten en stress, maar ook om je te ontspannen. Als je dieper gaat, kom je met spiritualiteit in aanraking. Yoga is dan een manier om jezelf te leren kennen en los te komen van en inzicht te krijgen in je gedachtenpatronen en gewoontes. Je onderzoekt dan wat daarachter zit. Dit is meestal niet waarom mensen met yoga beginnen, maar de beoefening van yoga kan daar wel toe leiden.”

Yoga betekent eenheid en is één van de zes filosofische scholen van het hindoeïsme. Is de yogafilosofie- en praktijk ook geschikt voor mensen die niet spiritueel of religieus zijn?

“Zeker. Er zijn genoeg mensen die yoga als een soort sport of manier van bewegen gebruiken en daar is niks mis mee. Bewegen is sowieso goed, zeker als je het combineert met een bewuste ademhaling en misschien nog wat ontspanningsoefeningen. Als je dat doet, ga je in feite al dieper dan bij een simpele work-out.”

Je kunt dus zo “diep” gaan als je zelf wilt

“Ja, het is prima om het daarbij te laten. Ik merk alleen vaak dat de mensen die zich prettig voelen bij zo’n yoga-practice zich vervolgens gaan afvragen hoe dat komt en zich dan in de yogafilosofie gaan verdiepen. Die filosofie gaat over het leven, over geluk en in balans zijn. Als je die filosofie gaat bestuderen, trek je in feite de doos van Pandora – op een goede manier – open. Je kunt dan echt verdieping zoeken. Yoga heeft namelijk veel moois te bieden.”

Wat zijn belangrijkste lessen die de yogafilosofie te bieden heeft?

“Voor veel mensen zijn chakra’s en dat soort dingen wat te zweverig, dus waar ik meestal mee begin, is het kosha-model. Kosha betekent laag en dit model zet uiteen uit welke lagen een mens bestaat. We bestaan uit een lichaam, energie, een mind, een intellect en een spirituele laag – een ziel als het ware. Er bestaat een wisselwerking tussen die lagen, want als je je mentaal niet goed voelt, zul je dat lichamelijk ook merken. “

Afgezien van de ziel is daar toch niks zweverigs aan? Uit wetenschappelijk onderzoek komen steeds meer aanwijzingen naar voren dat we onszelf ziek kunnen piekeren en om paniekaanvallen – een lichamelijke sensatie – te behandelen moeten mensen leren boven hun gedachten te “helikopteren”.

“Het stress-systeem is eigenlijk een brug tussen je mind en je lichaam. Als je gaat piekeren, stuur je allemaal processen in het lichaam aan, denk alleen maar aan je zenuwstelsel, maar het beïnvloedt ook je stresshormonen, je ademhaling en je bloeddruk. Als we ons de hele dag zorgen maken, reageert het zenuwstelsel daar op. Dat is één van de lessen die je uit het kosha-model kunt trekken. We moeten al die lagen verzorgen om in balans te zijn. Die ideeën ontstonden duizenden jaren geleden, maar de wetenschap heeft de effectiviteit van yoga inmiddels wel bewezen.”

Lees ook: Wat is metacognitieve therapie en waardoor werkt het tegen piekeren?

Een ander onderdeel van yoga is de ademhaling. Ik heb begrepen dat bepaalde ademhalingsoefeningen het immuunsysteem activeren doordat er adrenaline vrijkomt. Maar word je dan niet ziek zodra je ermee stopt en is het wel goed om dagelijks zoveel adrenaline op te wekken?

“Een korte stresspiek, zoals een koude douche of een ademhalingsoefening, zorgt voor een adrenalineboost. Dat heeft een positief effect op het immuunsysteem doordat het ontstekingen vermindert, bijvoorbeeld. Als je deze oefeningen doet, ervaar je elke dag kort acute stress. Dat is juist goed voor je. Het is chronische stress die je ziekt maakt.”

Lees ook: Feit of fictie: "Koud douchen is gezond"

Wim Hof werkt ook regelmatig mee aan wetenschappelijke onderzoeken om de sceptici aan zijn kant te krijgen en ook de Amerikaanse neurowetenschapper Andrew Huberman slaat een brug tussen oude technieken en moderne wetenschappelijke inzichten. Hij heeft de term Non Sleep Deep Rest bedacht. Daaronder schaart hij meditatie, hypnose en yoga nidra.

Bij yoga nidra (nidra betekent slaap) lig je en luister je naar de begeleiding van een docent of audiobestand. Het is cruciaal dat je tijdens zo’n sessie niet in slaap valt, hoe verleidelijk dat ook is. Zo’n sessie bestaat uit een aantal vaste onderdelen, zoals een bodyscan, visualisaties en ademhalingsoefeningen.

Zijn deze technieken een manier om korter te slapen en toch uitgerust te zijn?

“Het is niet per se het doel van yoga nidra om minder te slapen. Dat is vaak een bijwerking die mensen als positief ervaren. Maar het komt wel regelmatig voor. Dat komt doordat je door yoga nidra te beoefenen sneller schakelt naar een andere soort hersengolven, die je ook hebt in diepe droomloze slaap, waardoor je lichaam goed uitrust. Het zou kunnen dat je door het beoefenen van yoga nidra één van die slaapcycli zou kunnen overslaan.”

Over de mind gesproken. Er zijn talloze soorten meditatie. Welke heeft jullie voorkeur?

“Dat hangt er vanaf. Mindfulness is beperkt in de diepgang en is heel erg gericht op in het hier en nu zijn en te observeren wat er in de mind gebeurt zonder daarover te oordelen. Het helpt je om uit de automatische piloot van ratelende gedachten te stappen. Dat is heel nuttig, maar het gaat niet dieper dan dat. Andere methoden, zoals mantrameditatie, zijn intenser. Die stoppen waar mindfulness eindigt. Zo kun je in feite ‘voorbij’ de mind gaan. Het is dus maar net wat je wilt.”

Je leest weleens over de gevaren van meditatie. Zijn jullie daarvan op de hoogte en hebben jullie weleens iets dergelijks meegemaakt?

“Zelf of bij één van mijn studenten heb ik dat soort dingen nog nooit meegemaakt. Maar meditatie kan wel heel diep gaan. Op Bali heb ik weleens gezien dat mensen na een intense meditatieles helemaal in de war waren. Dan doet de leraar iets niet goed en heeft hij geen respect voor zijn leerlingen en hun grenzen. Meditatie moet je altijd verder brengen en je beter later functioneren. Daarom moet je ook een docent zoeken bij wie je je goed voelt. Bouw meditatie rustig op. Wen eraan en kies niet meteen voor de intense methodes. Ga gewoon eerst een jaartje mindfulness beoefenen. Dan kan er niks gebeuren. Zo maak je je mind klaar voor andere meditatievormen en kun je eventueel later iets anders proberen. Neem de tijd.” 

Nog een laatste praktische vraag. Wat zou je de mensen aanraden die yoga willen oppakken, maar niet weten waar ze moeten beginnen?

“Stel jezelf de vraag of je online of in een studio yoga wil leren. Probeer ook een aantal verschillende lessen en docenten. Want yoga is heel breed en verschilt zelfs binnen dezelfde stijl, per docent. Het is belangrijk dat het klikt met je docent, dus probeer een paar yogastijlen- en docenten en dan vind je altijd wel iets wat bij je past. En als de lessen wat zweverig zijn: prik daar gewoon doorheen en beoordeel yoga daar niet op, maar let op hoe je je voelt en wat je eraan hebt.”

Door: Nationale Zorggids / Æde de Jong
Beeld: Happy with Yoga