Nederlandse zorginstellingen bevinden zich financieel in een neerwaartse spiraal. De financiële marges nemen al jaren af en door veranderende korte termijn prioriteiten stellen Nederlandse zorginstellingen hun investeringen uit. Het geld dat overblijft door uitstel van investeringen gaat op aan stijgende personeels- en materiële kosten, wat leidt tot extra druk op de marges. Deze trend moet doorbroken worden door bewust te investeren en te innoveren en daarvoor samenwerkingen aan te gaan. Dat meldt Deloitte.
Zorginstellingen beschikken op dit moment over onvoldoende financiële armslag voor de noodzakelijke investeringen. De analyse van Deloitte toont aan dat het zuivere operationele bedrijfsresultaat vóór alle kapitaallasten en huurlasten laat zien dat de financiële marges van zorginstellingen sinds 2015 jaarlijks afnemen met een half procent van de omzet. Zet deze trend door, dan bedraagt de marge in 2025 nog slechts 7,9 procent, waar 10 procent doorgaans als goed wordt bestempeld.
“Het is een zorgwekkende situatie, maar we willen vooral ook de kansen voor een trendbreuk benadrukken”, zegt Arno Leeijen,van Deloitte. “Sinds 2015 voert Deloitte een sectoranalyse uit op de jaarrekeningen van Nederlandse zorginstellingen. Om de komende jaren de uitdagingen binnen de sector het hoofd te bieden en de zorg ook in de toekomst betaalbaar te houden, is een trendbreuk noodzakelijk en moet er een masterplan voor de sector komen.”
Kijken naar de langjarige cijfers
Door de komst van corona was 2020 een uitzonderlijk jaar en geven de cijfers soms een vertekend beeld. Er was sprake van uitstel van planbare zorg in de ziekenhuizen, extra kosten en leegstand in GGZ-instellingen en verpleeghuizen zorgden voor veel omzetverlies. Compensatieregelingen werden in het leven geroepen om de gaten te repareren en dit leidde tot een lichte verbetering van de cijfers, die op basis van signalen uit de zorgsector niet doorzet in 2021 en 2022. Om de daadwerkelijke trendontwikkeling te kunnen zien, moet je naar de langjarige cijfers kijken en die geven een overduidelijk signaal. De marges blijven dalen en Nederlandse zorginstellingen blijven voorzichtig met investeren. Er wordt sneller afgeschreven op vastgoed en technologie dan dat erin wordt geïnvesteerd.
Groot tekort aan zorgpersoneel
De financiële marges die er zijn worden ingezet om de stijgende personeelskosten te dekken. Er is een tekort aan zorgpersoneel door toenemend ziekteverzuim, mensen die de sector verlaten, vergrijzing onder het personeel en onvoldoende aanwas vanuit de opleidingen. Het is een groot probleem dat zich vertaalt in jaarlijks toenemende externe inhuur zoals uitzendkrachten en zzp’ers. Gemiddeld is dit personeel echter twee keer zo duur als vaste medewerkers.
Investeren is broodnodig
Deloitte ziet vier gebieden waarin de zorg moet investeren om een trendbreuk te forceren, met een totale omvang van circa 30 miljard euro in de komende vijf jaar. Ten eerste is digitalisering heel belangrijk. Hierin loopt de zorg achter op andere sectoren. Denk hierbij aan zorg op afstand en videobellen met de arts of de optimalisatie van data-uitwisseling tussen ziekenhuizen en zorginstellingen. Ten tweede vraagt verduurzaming veel aandacht. De zorg is de grootste sector van Nederland, met miljoenen vierkante meters aan vastgoed. Dit verduurzamen is een flinke uitdaging. Ten derde is een behoorlijke investering nodig in het verouderde vastgoed om beter aan te sluiten bij de kwaliteits- en functie-eisen aan moderne zorgfaciliteiten. En tot slot is een fikse capaciteitsuitbreiding nodig ten gevolge van de vergrijzing, met de wezenlijke vraag in hoeverre dat moet leiden tot investeringen in stenen en/of technologie.
Door: Nationale Zorggids
