Gezonde voeding als behandeloptie voor artsen soms nog een brug te ver

Gezond eten kan bij chronische ziekten als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten een enorme gezondheidwinst opleveren. Het Voedingscentrum weet dit en wetenschappers weten dit, maar toch adviseren artsen hun patiënten vaak niet om hun leefstijl te veranderen. In 2017 stelde ook ZonMw vast dat patiënten met een chronische ziekte baat kunnen hebben bij gezonde voeding. ZonMw ziet: voeding komt tijdens de studie geneeskunde en in de reguliere geneeskunde nauwelijks aan bod. Waarom? Omdat (toekomstige) artsen er simpelweg niet genoeg over weten. 

Behandelrichtlijn bevatten voedingsadviezen

In de behandelrichtlijnen voor chronische ziekten staan voedingsadviezen. Maar deze worden nauwelijks gebruikt als het gaat om de behandeling ervan. Wel zetten artsen deze adviezen in om chronische ziekten te voorkomen of complicaties tegen te gaan, zeggen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit van Wageningen.

Zij pleiten voor meer onderzoek naar voeding als behandeloptie omdat er nu nog te weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan is. Ook moet er in de opleiding van artsen, verpleegkundigen en praktijkondersteuners mee aandacht komen voor voeding bij de behandeling van chronische ziekten. Uit eerder onderzoek van het ministerie van volksgezondheid blijkt namelijk dat artsen in opleiding in zes jaar tijd maximaal anderhalve week colleges hebben over voeding.

Arts en Voeding

In 2016 richtte huisarts Tamara de Weijer de Vereniging Arts en Voeding op. Juist omdat leefstijl als medicijn vaak nog niet een algemeen geaccepteerd concept is. Inmiddels hebben bijna vierhonderd artsen en praktijkondersteuners zich bij de vereniging aangesloten.

Volgens de vereniging is een pil vaak niet voldoende om iemand van een ziekte als diabetes, reuma of chronische vermoeidheid af te helpen. Zij vinden het evenzo belangrijk om voeding en leefstijl aan te passen om de kwaliteit van leven te verbeteren. Als sinds de oprichting van Arts en Voeding krijgt het steun van kennisinstituut TNO en enkele hoogleraren.

“Artsen hebben geen idee wat de mogelijkheden van goede voeding kunnen zijn. In mijn spreekkamer krijg ik veel jonge mensen tussen de 25 en 45 met een chronische aandoening die vastlopen. Medicatie heeft bij hen weinig effect”, zei initiatiefneemster en huisarts De Weijer destijds. Volgens haar kan alleen een pil nooit een chronische ziekte oplossen. Maar door voeding en leefstijl aan te passen, is veel meer te bereiken.

Met het project Voeding Leeft, waarbij patiënten met diabetes type 2 met voeding- en leefstijladvies worden behandeld, zijn al enkele goede resultaten behaald. Zo hebben sommige patiënten helemaal geen medicatie meer nodig. Ook zijn er resultaten behaald bij behandeling tegen reuma, maag- en darmziektes, autisme, MS, chronische hoofdpijn en chronische vermoeidheid.

Rotterdamse geneeskundestudenten nemen zelf initiatief

Twee jaar geleden is de Stichting Student & Voeding opgericht. Een initiatief van Rotterdamse en Leidse studenten die vinden dat er tijdens de opleiding te weinig aandacht is vor gezonde voeding. De Stichting wil toekomstige artsen laten zien dat het niet alleen om medische behandelingen en pillen gaat, maar ook om gezonde voeding en een gezonde leefstijl.

“Het gaat om een hele omslag in de maatschappij qua denken over gezondheidszorg. Tachtig tot negentig procent is nu gericht op genezen, en dat terwijl er in de maatschappij zo veel onduidelijkheid is over een gezonde manier van leven”, licht bestuurslid Jan-Willem Kruijt toe. De vereniging wil een opleiding inrichten waarin experts op het gebied van voeding en leefstijl aan het woord komen. Dit vindt plaats in samenwerking met de vereniging Arts en Voeding.

‘Gezond eten en leven als medicijn is geen utopie’

Een uitspraak van wetenschappers van onder meer Wageningen University en het RIVM. Ook zij zeggen dat bij de behandeling van hart- en vaatziekten, diabetes, nierziekten en darmaandoeningen veel te behalen valt als de leefstijl en voeding van een patiënt verandert. De Universiteit van Wageningen heeft daartoe samen met Ziekenhuis Gelderse Vallei de  Alliantie Voeding in de Zorg opgericht. Een alliantie die voeding als medicijn in de praktijk brengt.

Zorgverzekeraars en gezonde voeding

Zorgverzekeraars ONVZ en VGZ zien het nut van gezond eten wel en hebben daarom speciale programma’s opgesteld om hun verzekerden te helpen gezonder te leven. Zo is VGZ al een paar jaar, samen met Voeding Leeft (een programma van Arts en Voeding) bezig met de proef ‘Keer diabetes2 Om’. Uit de nieuwste resultaten blijkt dat bijna veertig procent van de deelnemers met diabetes type 2 zonder medicijnen door het leven kan, zolang zij gezond eten en genoeg bewegen.

ONVZ is onlangs een samenwerking aangegaan met FoodFirst Network, een online platform over gezonder leven. FoodFirst Network bevat honderden kookvideo’s met gezonde recepten en video’s over beweging en ontspanning. Aan de keukentafel schuiven ook artsen, voedingsdeskundigen, diëtisten en psychologen aan. 

Er is in ieder geval veel gaande als het gaat om een gezond leven in de strijd tegen chronische ziekten. Steeds meer artsen zien het belang in van gezonde voeding en met alle initiatieven die als paddestoelen uit de grond schieten zal het aantal artsen dat voedingadviezen geeft in de nabije toekomst ongetwijfeld toenemen. 

Door: Redactie Nationale Zorggids