De samenwerking tussen ziekenhuizen in de regio is niet nieuw. Eerder zijn vergelijkbare afspraken gemaakt, zoals bij slokdarm- en maagdarmkanker, waarvan de operaties exclusief in ZGT plaatsvinden. MST heeft zich op zijn beurt gespecialiseerd in lever- en alvleesklierkankerchirurgie. Deze verdeling van zorg zorgt ervoor dat patiënten niet hoeven te reizen naar academische ziekenhuizen voor complexe operaties.

Binnen deze afspraken werken de ziekenhuizen in de regio – waaronder Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) in Winterswijk en Saxenburgh Medisch Centrum in Hardenberg – nauw samen binnen het oncologienetwerk ONZ. Dit netwerk is opgericht om zonder externe druk zorgvormen te concentreren op een locatie, waardoor patiënten toegang hebben tot gespecialiseerde teams.

Voordelen van centralisatie

Operaties bij complexe vormen van kanker zijn vaak ingewikkeld en komen niet frequent voor. Door deze behandelingen te concentreren in één ziekenhuis, kunnen goed getrainde teams deze operaties uitvoeren, wat de kwaliteit van de zorg ten goede komt. Chirurgen en verpleegkundigen die deze procedures vaker uitvoeren, worden er steeds beter in. Bovendien biedt deze concentratie van zorg mogelijkheden voor innovatie, zoals robotchirurgie bij prostaatkanker.

De vier samenwerkende ziekenhuizen in de regio Twente lopen volgens internist-oncoloog Leonie Mekenkamp en chirurg-oncoloog Ewout Kouwenhoven voorop in Nederland. Doordat de academische ziekenhuizen op grote afstand liggen, zijn de regioziekenhuizen al vroeg begonnen met het opzetten van deze samenwerking. Dit initiatief is gericht op het behouden van kwalitatief hoogstaande zorg voor patiënten in de regio, zodat zij niet ver hoeven te reizen.

Toenemende druk door volumeregels

Recent heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nieuwe volumenormen voorgesteld voor vijf vormen van kanker, waaronder longkanker. Deze normen bepalen dat een ziekenhuis een minimumaantal operaties per jaar moet uitvoeren om deze zorg te mogen blijven leveren. Voor longkanker ligt die norm voorlopig op zestig operaties per jaar, wat zowel ZGT als MST op dit moment niet halen. MST voert echter wel de meeste operaties uit, wat betekent dat het ziekenhuis waarschijnlijk hét centrum voor longkankerchirurgie in de regio zal worden.

Specialisatie bevordert innovatie en maatwerk

Naast longkankeroperaties worden ook ingrepen bij endeldarmkanker geconcentreerd, waarbij ZGT deze operaties vanaf 2025 exclusief zal uitvoeren. Deze specialisatie maakt niet alleen innovatie mogelijk, maar bevordert ook gepersonaliseerde zorg. Dit houdt in dat behandelingen steeds meer worden afgestemd op de specifieke situatie van de patiënt. In het geval van longkanker worden bijvoorbeeld steeds vaker kleinere delen van de long verwijderd in plaats van een volledige longkwab, wat mogelijk wordt door de toegenomen ervaring van gespecialiseerde teams.

Financiële gezondheid van de ziekenhuizen

Binnen het ONZ-netwerk worden zeer complexe kankeroperaties alleen in MST en ZGT uitgevoerd, maar Mekenkamp en Kouwenhoven benadrukken dat SKB en Saxenburgh ook een belangrijke rol spelen, met name op het gebied van chemo- en immunotherapie. Waar de ziekenhuizen in het verleden meer concurreerden, staat nu het belang van de patiënt voorop, zonder dat zorgkeuzes lichtzinnig worden gemaakt. Een zorgvuldige afweging is nodig, waarbij ook rekening wordt gehouden met de gevolgen voor andere afdelingen, zoals de intensive care.

Om de kleinere ziekenhuizen vitaal te houden, is het mogelijk dat bepaalde vormen van zorg vanuit MST en ZGT naar SKB en Saxenburgh worden verplaatst. Dit staat echter nog niet vast.

Zorgen over de toekomst van hoofdhalskankerzorg

De toekomst van hoofdhalskankerzorg in de regio baart het ONZ-netwerk zorgen. De nieuwe volumenorm van de NZa voor dit type kanker stelt een minimum van twintig operaties per jaar, terwijl MST slechts tien operaties heeft uitgevoerd. Volgens MST komt dit doordat de NZa alleen keelkanker heeft meegeteld, en niet andere vormen van hoofdhalskanker zoals tongbasiskanker en melanomen. Als deze operaties wel worden meegenomen, zou MST ruim boven de norm uitkomen.

MST is ervan overtuigd dat ze de norm halen en verzet zich tegen het idee dat patiënten met hoofdhalskanker in de toekomst moeten worden doorverwezen naar academische ziekenhuizen voor grote hersteloperaties. Het ziekenhuis stelt dat dit onnodig is en niet uitlegbaar aan hun patiënten.

Door: Nationale Zorggids / Fleur Zomer