Wat is fipronil?

Fipronil is een insecticide dat wordt gebruikt om vlooien, mijten en teken te bestrijden. Volgens de wet mag fipronil niet gebruikt worden bij dieren die binnen de zogenoemde voedselketen vallen, ook niet bij kippen dus.

Ook is fipronil in Europa toegelaten voor gebruik als gewasbeschermingsmiddel, in middelen voor zaadbehandeling. In Nederland is één middel op de markt, te gebruiken om bepaalde plantenzaden te beschermen tegen aantasting door insecten. Daarnaast is één biocidemiddel op basis van fipronil toegelaten voor de Nederlandse markt. Dit middel mag uitsluitend worden gebruikt door professionele bedrijven bij het bestrijden van kakkerlakken. Deze bedrijven mogen het middel alleen toepassen in ruimtes waarin geen mensen of dieren komen.

Het RIVM, toxicologen en voedingswetenschappers zijn het eens: het alarm dat nu is geslagen is een beetje overdreven. Volgens het RIVM levert het eten van eieren die fipronil bevatten geen acute gezondheidseffecten op. Over mogelijke gevolgen die op langere termijn optreden is nog niets te zeggen. Maar wat korte termijneffecten betreft, is er geen reden tot zorg. De hoeveelheden fipronil die via bestrijdingsmiddelen in eieren terecht zijn gekomen, zijn daarvoor te laag. De dosis fipronil die in de onderzochte eieren zit is weliswaar licht bove de grens die in de EU als veilig geldt bij kortdurende blootstelling, maar deskundigen wijzen erop dat de marge groot is.

Hoogleraar Toxicologie Martin van den Berg vindt de regels omtrent de toegestane hoogte fipronil te streng. “De huidige regels zijn gebaseerd op studies die ervan uitgaan dat consumenten hun hele leven lang elke dag een besmet ei eten. Dat is bij lange na niet het geval: het aanhouden van een norm die op korter durende en incidentele situaties is gebaseerd past veel beter”, zegt Van den Berg tegen de Volkskrant. Voor de volksgezondheid zou een aanpassing van de norm niets betekenen en voor pluimveehouders zou gelden dat minder bedrijven hun eieren uit de handel hoeven halen.

Dit denkt ook voedingsdeskundige Martijn Katan. In een gesprek met NOS zegt hij dat je vele duizenden eieren moet eten voordat het middel echt schadelijk voor je is. Zelfs iemand die de afgelopen maanden vier keer per dag een besmet ei heeft gegeten, zal daar niets van merken. Bovendien ruimt je lief de giftige stof zelf op. Hoe lang dat precies duurt is niet bekend, maar toxicoloog Van den Berg denkt dat het zo’n twee weken duurt.

Voor kinderen geldt wel een extra waarschuwing, vanwege hun geringe lichaamsgewicht. Zij krijgen naar verhouding meer schadelijke stoffen binnen dan een volwassene en heeft daardoor meer kans op gezondheidsschade.

Wat gebeurt er als je wel te veel fipronil binnenkrijgt?

Wie grote hoeveelheden fipronil binnenkrijgt kan daarmee schade toebrengen aan zijn lever, nieren of schildklier. RIVM: “De schadelijkheid van fipronil is onder andere beschreven door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Deze is vooral gebaseerd op dierstudies. Na kortdurende blootstelling in proefdieren zijn nadelige effecten op het zenuwstelsel waargenomen. Langdurige blootstelling aan fipronil kan ook leiden tot schade aan de lever, schildklier en nieren. Daarnaast zijn effecten op het zenuwstelstel waargenomen in de vorm van epileptische aanvallen." 

"Fipronil is geen kankerverwekkende stof. Van fipronil zijn geen schadelijke effecten voor de voortplanting of de ongeborene bekend. Uit de weinige beschreven vergiftingsgevallen bij de mens, zoals bewuste overdoses, is bekend dat fipronil kan leiden tot misselijkheid, overgeven, buikpijn, duizeligheid, en epileptische aanvallen. In het algemeen verdwijnen deze klachten weer. Bij langdurige blootstelling aan fipronil wordt door ophoping van de stof het risico op gezondheidsschade hoger. Zwangere vrouwen en ongeboren kinderen lopen geen extra risico vergeleken met de algemene populatie.”

In het nieuws is gesproken over één bekende zaak van een overdosis aan fipronil. Deze persoon dronk er een heel flesje van leeg en stond vier dagen later weer buiten het ziekenhuis.

Chickfriend

Twee bestuurders van het bedrijf Chickfriend zijn gisteren opgepakt. Zij riskeren een lange gevangenisstraf, ze worden er namelijk van verdacht van het in gevaar brengen van de volksgezondheid door bij bestrijding van bloedluis gebruik te maken van fipronil. Dit jaar behandelden de twee eigenaren bijna tweehonderd stallen met zo’n acht miljoen legkippen.

Door: Redactie Nationale Zorggids