Sinds de oorlog in Oekraïne is de vraag naar jodiumtabletten toegenomen. Mensen vrezen er vooral voor dat de Russische president Poetin kernwapens inzet, waarbij radioactieve stoffen vrijkomen die zich verspreiden via de lucht. Een van die stoffen is radioactief jodium. Volgens Rijksoverheid is er tot nu toe geen aanleiding voor mensen om jodiumtabletten in huis te halen. Maar wanneer is daar wel aanleiding voor en wat doen deze tabletten precies?
Radioactief jodium kan door inademing in het lichaam terechtkomen en door de schildklier worden opgenomen. Dit kan op de langere termijn schildklierkanker veroorzaken bij jonge mensen. Door op het juiste tijdstip jodiumtabletten in te nemen, raakt de schildklier verzadigd met stabiel, ongevaarlijk jodium. Daardoor neemt het minder radioactief jodium op en verkleint de kans op schildklierkanker.
Voor wie zijn jodiumtabletten bedoeld?
De kans op schildklierkanker door de opname van radioactief jodium is het grootste bij (ongeboren) baby’s, (jonge) kinderen en iedereen tot en met 40 jaar. Pasgeboren baby’s en baby’s van jonger dan een maand krijgen een kwart tablet, kinderen van 1 maand tot 3 jaar krijgen een halve tablet en kinderen van 3 tot 13 jaar een hele tablet. Kinderen van 12 jaar of ouder hebben voor voldoende bescherming twee tabletten nodig, net als volwassenen tot en met 40 jaar en zwangere vrouwen.
De kans op schildklierkanker door straling is bij mensen boven de 40 jaar heel klein. De positieve gevolgen van het innemen van een tablet wegen niet op tegen de mogelijk bijwerkingen. Daarom worden 40-plussers afgeraden een jodiumtablet te slikken. Alleen bij een extreem hoge dosis straling kan jodium helpen om andere schildklierproblemen te voorkomen, maar “dan heb je het wel over hoeveelheden straling waaraan zelfs het personeel van de kerncentrale in het Japanse Fukushima niet heeft blootgestaan”, zegt stralingsexpert Marianne Leenders.
Wanneer slik je een jodiumtablet?
Jodiumtabletten werken alleen als ze op het juiste moment worden geslikt. De overheid laat altijd weten wanneer dat zo is. Via een NL-Alert-melding op de mobiele telefoon, op de website crisis.nl en op de calamiteitenzender van de regionale radio- of televisieomroep. Over het algemeen geldt dat je de jodiumpillen zo kort mogelijk na blootstelling moet innemen. Na 12 uur heeft het bijna geen zin meer, behalve als er sprake is van continue blootstelling aan radioactief jodium.
Jodiumtabletten innemen is alleen nodig als er radioactief jodium vrijkomt , of op een plek bent waar het radioactieve jodium naartoe komt. Leenders denkt echter niet dat een jodiumtablet helpt bij straling door een kernbom. Valt zo’n bom in Oekraïne, dan duurt het dagen voordat de deeltjes in Nederland aankomen en dan kan inademen nog weinig kwaad. Een bom die dichterbij valt, zorgt voor heel andere blootstelling. De grotere radioactieve deeltjes die dan vrijkomen, belanden op je huid. De stralingsexpert zegt dat schuilen en/of afspoelen het beste is.
Nucleair geneeskundige Marcel Jansen van het Radoudumc sluit zich daarbij aan: “Jodiumtabletten beschermen alleen heel specifiek tegen schildklierkanker door blootstelling aan radioactief jodium, niet tegen andere radioactieve stoffen of de effecten van straling in het algemeen. We moeten daarom oppassen dat de jodiumtabletten geen schijnveiligheid geven.”
Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
Bronnen: Rijksoverheid, Trouw, Terneuzen.nl, Radboudumc
