Achttien poliklinieken uit zestien ziekenhuizen hebben hun toegangstijd blijvend verkort van gemiddeld 47 naar 21 dagen. Bij een aantal poliklinieken kunnen patiënten zelfs binnen enkele dagen terecht, ook zonder spoed. Ze bereikten dit door deelname aan het project Werken zonder wachtlijst (WZW). Dit blijkt uit het promotieonderzoek van promovendus Marc Rouppe van der Voort, die op donderdag 12 juni zijn proefschrift verdedigt aan de Universiteit Maastricht.
De promovendus volgde in de periode 2003 tot 2005 18 poliklinieken bij de invoering van hun WZW-projecten. Drie jaar later heeft hij bij 14 succesvolle poliklinieken onderzocht of hun wachttijdreductie duurzaam is gebleken en zo ja, waarom. Het onderzoek werd uitgevoerd onder auspiciën van onderzoeksinstituut CAPHRI (UM/MUMC+), TIAS (UvT), Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein.
Op een willekeurige dag wachten meer dan 1,5 miljoen mensen op een poliklinische afspraak. De wijze waarop poliklinieken vraag en aanbod afstemmen veroorzaakt onnodige vertragingen in de wachttijd. Met Werken zonder wachtlijst (WZW) blijken poliklinieken beter te kunnen anticiperen op fluctuaties in de vraag. Het onderzoek van Rouppe van der Voort laat zien dat de wachttijden door deze manier van werken substantieel korter worden, waarbij de verkorting varieert van 7 procent tot maar liefst 93 procent. De effecten van WZW bleken ook drie jaar na invoering nog aanwezig.
Bij poliklinieken van dermatologie, kindergeneeskunde, reumatologie en neurologie kunnen nieuwe en controle patiënten zelfs binnen enkele dagen terecht, ook zonder spoed. Volgens Rouppe van der Voort draait alles om flexibiliteit. 'WZW draait erom dat poliklinieken flexibeler omgaan met het plannen van spreekuren en afspraken. Veel onderzochte poliklinieken hanteerden een uitgebreide mix van spreekuren. Binnen die spreekuren was dan ook nog een verdere onderverdeling naar type afspraken, bv nieuwe patiënt, controle-afspraak, spoedconsult, wondzorg. Dat leidde tot zoveel verschillende spreekuren en afspraken dat als het ware allerlei kleine wachtlijstjes werden gecreëerd. Bij sommige poliklinieken liep dat op tot meer dan 100 varianten.'
Daarnaast vraagt WZW ook om meer flexibiliteit bij het inzetten van de capaciteit van artsen. 'Betere onderlinge afstemming over afwezigheid door vakantie of congresbezoek en geen spreekuren annuleren binnen zes weken helpt al een hele hoop. De meeste artsen vinden het ook geen probleem om in drukke periodes op vrije dagen te werken en die in rustige tijden weer in te halen', aldus Rouppe van der Voort.
De promovendus stelt dat voor WZW een omslag in het denken nodig is. 'De manier van denken, de identiteit en het bijbehorende gedrag van specialisten zijn een cruciaal onderdeel van de oorzaken van vertragingen in de wachttijd. Nog steeds bestaat bij sommige artsen èn patiënten het beeld dat lange wachttijden en volle wachtkamers een teken van een goede dokter zijn. Daar moeten we vanaf.'
WZW is de eerste grootschalige toepassing van het zogenaamde ‘lean’ denken in de Nederlandse zorg. De lean filosofie is gebaseerd op het continu verbeteren van kwaliteit door verspilling uit (werk)processen te verwijderen en maakt momenteel opmars in de zorg. Rouppe van der Voort is tevens voorzitter van het landelijk netwerk lean in de zorg (Lidz) met ruim 50 leden, waarvan 30 ziekenhuizen.
© Nationale Zorggids
