De gemiddelde eenzaamheid van mensen van 55 jaar en ouder is in 20 jaar tijd iets gedaald. Deze ouderen hebben iets vaker een partner, een groter en diverser sociaal netwerk en een groter gevoel van regie over het leven in vergelijking met twintig jaar geleden. Tegelijkertijd vergrijst de bevolking waardoor er in 2016 meer eenzame ouderen zijn dan in 1996. Dat melden het Sociaal en Cultureel Planbureau en KBO-PCOB.
Dat veel ouderen eenzamer worden is te verklaren door verliezen in deze levensfase. Verlies van sociale relaties verhoogt de kans op eenzaamheid. Partnerverlies, een kleiner en minder gevarieerd netwerk, en verlies van het dagelijks netwerkcontact zijn veelvoorkomende veranderingen. Ook is er verlies van ervaren regie over het leven en is men vaker afhankelijk van professionele zorg en ondersteuning. Gezondheidsverlies en verlies van inkomen spelen een beperkte rol bij de toename van eenzaamheid.
85-plussers met ernstige gezondheidsproblemen zijn na verhuizing naar een verpleeghuis minder eenzaam dan toen zij nog zelfstandig woonden. Ongeveer vijf van de tien ondervraagde bewoners in verpleeghuizen voelt zich eenzaam, waarvan één bewoner sterk eenzaam en vier bewoners matig eenzaam. De eenzaamheid onder de 85-plussers in verpleeghuizen is lager dan onder de jongere bewoners van een verpleeghuis. De eenzaamheid onder verpleeghuisbewoners van 85 jaar en ouder is ook lager dan onder hun leeftijdsgenoten die zelfstandig wonen.
Ook volwassenen die gebruikmaken van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) voelen zich eenzaam. Bijna 20 procent voelt zich sterk eenzaam. Dat aantal is hoger dan in de algemene bevolking van 18 jaar en ouder. Wmo-melders zijn vaker eenzaam wanneer ze alleen zijn, verslechterde of wisselende fysieke en psychosociale gezondheidsproblemen hebben. Eenzaamheid betekent volgens het SCP niet vanzelfsprekend dat men zich ook ongelukkig voelt. Slecht 2 tot 4 procent van deze groep voelt zich sterk eenzaam en zeer ongelukkig.
In een eerste reactie op het SCP-rapport spreekt seniorenorganisatie KBO-PCOB over een omvangrijk, gecompliceerd en groot maatschappelijk probleem. “Eenzaamheidsbestrijding is geen oploskoffie; er zijn geen eenvoudige oplossingen voor eenzaamheid. De uitkomsten van dit rapport vormen een uitdaging voor ons allemaal.” Het motto van KBO-PCOB luidt ‘omzien naar elkaar’. De ouderenorganisatie blijft zich inzetten om eenzaamheid onder ouderen op te lossen, maar ook de politiek is aan zet.
Door: Redactie Nationale Zorggids
