Harreveld is één van de weinige jeugdzorginstellingen die zowel zorg als onderwijs biedt. Echter heeft de instelling een slecht beeld gekregen in de afgelopen jaren. Zo zouden jongeren snel onder dwang worden opgesloten bij lastig gedrag. De fysieke uitstraling van het gebouw, hoge muren met prikkeldraad en tralies voor de ramen, maakt het negatief imago ook niet minder.

 

Hoofd van behandeling Rinke de Bruin zegt dat dit nog een restant is van toe het gebouw nog een jeugdgevangenis was, en dat de locatie inderdaad toe is aan vernieuwing. Aan het einde van het jaar zal een aannemer onder andere de tralies verwijderen, een verandering die uit eigen zak wordt betaald. 

 

“Gelden hiervoor worden beheerd door de gemeente en omdat er momenteel zoveel in het beleid verandert, wil de gemeente hier nu niet in investeren,” vertelt De Bruin. “Op de inhoud zijn we al langer echt aan het veranderen en dat was ook hard nodig. Ik vind dat we daarin echt goede stappen aan het maken zijn.”

Landelijk komen kinderen met complexe gedragsproblemen terecht bij Harreveld. In hun eigen regio wordt vaak niet de zorg geboden die zij nodig hebben. Directeur Eri Hoopman zegt dat het om ernstige gevallen gaat. “Je hebt het bijvoorbeeld over kinderen die al meerdere suïcidepogingen gedaan hebben. Het gaat er dan om ze in eerste instantie te stabiliseren en in leven te houden. Maar aan de andere kant hebben we hier ook jongeren met een hoog forensisch profiel die soms al een aantal delicten hebben gepleegd. Bijvoorbeeld ook jongeren die met bendes en messengeweld in verband worden gebracht.”

De organisatie heeft al stappen gezet om hun gesloten zorg aan te passen. Zo zijn de groepen kleiner en wordt er minder gebruik gemaakt van separeerruimtes. Hier worden jongeren bij extreem gedrag afgezonderd opgesloten zodat zij tot rust kunnen komen.

 

“Vroeger zeiden we: je laat dit gedrag zien, dan is opsluiting de consequentie. Nu zeggen we: we zien dit gedrag en snappen dat eigenlijk niet, kennelijk hebben we iets gemist. Wat heb jij nu nodig? De separeerkamer wordt alleen als uiterst middel ingezet, en dan gaat het echt om de veiligheid. Van de jongere zelf of van het personeel,” zegt De Bruin. Vooraf worden er afspraken gemaakt over het gebruik met de cliënten. 

 

Ook zijn er plannen ingediend om deze opnieuw in te richten, waarbij de uitstraling iets vriendelijker moet worden. Helaas liggen deze op het moment ook stil, omdat er volgens de gemeente geen ruimte is voor investering. “Dat vinden wij echt zonde.”

Harreveld biedt ook integrale dagprogramma’s aan waarbij onderwijs in de zorg wordt geïntegreerd. Het geeft volgens Hoopman jongeren een toekomstperspectief, doordat ze hun identiteit kunnen blijven ontwikkelen bij de instelling. “Wat wij op school ook doen is de regie teruggeven aan de jongeren. De neiging is in het onderwijs om het over te nemen. ‘Wij bedenken wel wat goed voor jou is.’ Nee, hier moeten ze zelf bedenken wat ze graag willen leren en daar gaan wij hen bij helpen.”

Maar met de nieuwe hervormingsagenda wordt de toekomst van Harreveld zelf onzeker. Met de plannen voor regionale reorganisatie van de jeugdzorg, kan Harreveld niet meer de zorg bieden die zij willen.

 

“Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer je dit soort jeugdzorg wilt afbouwen er wel voldoende alternatieve zorg is voor deze jongeren. Als er onvoldoende alternatieven zijn voor gesloten jeugdzorg, bestaat het risico dat dit soort jongeren in de samenleving terechtkomt. Ik vind dat heel onveilig voor die jongeren zelf, maar ook echt voor de maatschappij,” zegt De Bruin. 

 

Volgens Hoopman is het belangrijker dat de expertise in de jeugdzorg preventief gebruikt wordt, in plaats van de ‘oplossing’ constant aan te pakken. “Wij moeten de expertise die we hier hebben naar het voorveld brengen. Het voorveld is daar waar gedragsproblemen bij jongeren het eerst zichtbaar zijn, nog voordat het echt problematisch gedrag wordt. Maar daar gaan de veranderingen nog te langzaam. Er ligt nu veel nadruk op ons; het eindstation van de jeugdzorg maar in het voorveld is nog te weinig veranderd. Ik denk wel dat het idee ‘zorg in de regio’ goed is voor veel vormen van zorg, maar niet voor allemaal. En niet zolang er niks in het voorveld verandert.”