De ouderenzorg heeft al te maken met een tekort aan personeel, en door de vergrijzing zal dit probleem alleen maar toenemen. In de Tweede Kamer gaf Agema aan dat de situatie op de arbeidsmarkt onbeheersbaar dreigt te worden als er geen actie wordt ondernomen. Prognoses laten zien dat het tekort aan zorgmedewerkers tegen 2033 kan oplopen tot bijna 200.000. Vooral in verpleeghuizen zullen tekorten voelbaar zijn, waar essentiële taken als aankleden en tandenpoetsen onder druk komen te staan.

AI als hoopvolle innovatie

Om deze werkdruk te verlichten, ziet de minister kunstmatige intelligentie als een veelbelovende oplossing. Ze stelt zich voor dat AI de manier waarop zorgmedewerkers rapporteren volledig kan veranderen. Met een chatbot kunnen zij bijvoorbeeld mondeling hun verslag doen, waarna het systeem deze informatie automatisch omzet in administratieve documenten. Dit bespaart volgens haar tijd en stelt zorgverleners in staat meer aandacht aan patiënten te besteden.

Maurice de Hond, die zich heeft gespecialiseerd in AI-advies voor bedrijven, presenteerde zijn visie aan het ministerie. Hij claimt dat AI de administratiedruk in enkele maanden kan halveren. Hoewel hij erkent dat deze inschatting voornamelijk gebaseerd is op eigen ervaring en praktijkvoorbeelden, is hij optimistisch over de mogelijkheden.

Scepsis bij zorgexperts

Ondanks de positieve verwachtingen zijn experts terughoudend. Innovatieadviseur Elie Rusthoven, die ervaring heeft in de ouderenzorg, erkent dat AI nuttig kan zijn, maar wijst erop dat het vooral effectief is bij eenvoudige rapportages. Complexere zorgsituaties vereisen vaak meer tijd en inspanning, waardoor de tijdsbesparing beperkt blijft. Ook benadrukt hij dat niet alle zorgmedewerkers zich comfortabel voelen bij het gebruik van nieuwe technologie.

Dirk Lukkien, die onderzoek doet naar de implementatie van AI in de langdurige zorg, waarschuwt dat het invoeren van AI binnen een organisatie een langdurig en ingewikkeld proces is. Volgens hem is een succesvolle pilot geen garantie voor grootschalig succes. Hij stelt bovendien dat AI, als het verkeerd wordt ingezet, juist kan leiden tot extra administratieve lasten.

Wat zegt de praktijk?

Agema verwijst vaak naar een experiment in het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis, waar volgens haar de administratietijd van consulten sterk werd teruggebracht. Toch benadrukte de betrokken ziekenhuisbestuurder in de media dat deze resultaten slechts voorlopige bevindingen zijn. Het vertalen van dergelijke experimenten naar een brede implementatie kost tijd, geld en mankracht.

Niet enkel een technologische uitdaging

De minister erkent dat AI slechts één van de middelen is om de zorg te verbeteren. Naast technologie werkt het kabinet aan betere gegevensuitwisseling tussen zorginstellingen en het verminderen van onnodige regelgeving. Deze doelstellingen zijn echter niet nieuw; eerdere initiatieven zoals ‘Ontregel de Zorg’ hebben laten zien hoe moeilijk het is om administratieve lasten structureel te verlagen.

Met de vergrijzing die naar verwachting rond 2040 haar piek bereikt, en het toenemende tekort aan zorgpersoneel, is de urgentie groot. Experts vrezen dat zonder ingrijpende maatregelen families steeds vaker zelf voor hun naasten moeten zorgen, omdat er simpelweg niet genoeg zorgmedewerkers zullen zijn.

Door: Nationale Zorggids / Fleur Zomer