Verkiezingsprogramma’s 2023: dit gaat er gebeuren met de ouderenzorg

Nog geen drie jaar na de laatste verkiezingen, staan op 22 november 2023 de Tweede Kamerverkiezingen weer op het programma. Iedere week delen we standpunten binnen de diverse sectoren in de zorg. Deze week: de ouderenzorg. De ouderenzorg staat onder grote druk. Ondanks het beleid om ouderen langer thuis te laten wonen, zijn er nog steeds problemen met plekken in de verpleeghuizen, zijn er personeelstekorten in de thuis- én verpleeghuiszorg en dreigen er bezuinigingen. Wat beloven de politieke partijen deze Tweede Kamerverkiezingen? Welke veranderingen zijn er volgens hen nodig om de ouderenzorg te verbeteren?  

VVD

• De rol van de specialist ouderengeneeskunde wordt versterkt, net als de samenwerking met huisartsen en wijkverpleging
• Mensen met dementie en hun mantelzorgers moeten kunnen rekenen op hulp bij het regelen van zorg
• Gemeenten verbeteren mantelzorgondersteuning en er komen eenvoudigere verlofregels om werk en zorg te kunnen combineren
• Senioren krijgen hulp bij het versterken van hun digitale vaardigheden zodat zij makkelijk en veilig geholpen kunnen worden bij hun zorgvraag en ze niet onnodig hoeven te reizen
• De VVD wil met de samenleving in gesprek over de keuzes die gemaakt moeten worden om uitdagingen in de zorg het hoofd te bieden, bijvoorbeeld de organisatie van de ouderenzorg
• Er wordt geïnvesteerd in zo lang mogelijk zelfstandig en met kwaliteit van leven blijven wonen. Daarbij is er prioriteit voor woningen en woonvormen zoals hofjes, waar mensen zelfstandig, of in de nabijheid van elkaar met hulp van zorg en ondersteuning, oud kunnen worden
• Er komen huizen waar 60-plussers willen wonen, wat zorgt voor een betere doorstroming van de woningmarkt

D66

• Succesvolle innovaties, bijvoorbeeld op het gebied van domotica in de langdurige zorg, worden meer verplichtend ingevoerd door middel van de zorginkoop door zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten
• Samen met de eerstelijnszorg houden regionale ziekenhuizen de basiszorg in de omgeving toegankelijk. Deze regionale ziekenhuizen vormen een belangrijk fundament van de zorg, zeker voor kwetsbare ouderen die kampen met meerdere aandoeningen
• De financiering van de Wmo moet worden herbezien; een inkomensafhankelijke bijdrage is gerechtvaardigd. Kwetsbare ouderen met een laag inkomen worden zoveel mogelijk ontzien
• De regels voor aanvullende inkomensvoorziening voor ouderen worden versoepeld
• D66 gaat ervoor zorgen dat de eigen bijdragen in de ouderenzorg meer op elkaar gaan lijken, zodat deze niet leidend worden voor de zorg die mensen kiezen
• De personeelstekorten in de ouderenzorg worden aangepakt, zodat er altijd iemand is om te helpen als dat nodig is
• Mantelzorgers krijgen meer tijd en geld om zorg te verlenen. De bestaande regelingen krijgen meer bekendheid
• Er komen meer seniorenwoningen
• Voor ouderen moeten leeftijdsgebonden beperkingen van financieringsmogelijkheden voor de aanpassing van hun woning worden weggenomen
• Initiatieven waarbij ouderen met vrijwilligers zorg en samenzijn lokaal organiseren, faciliteert D66 maximaal
• Het verpleeghuis blijft een optie voor de groep ouderen die intensieve zorg in een zorginstelling nodig hebben, met name voor mensen met dementie
• Gemeenten krijgen een financiële beloning om met goede preventieve ouderenzorg en meer acuut beschikbare thuiszorg te zorgen voor minder Wlz-indicaties
• Thuiszorg moet op termijn uit de Wet langdurige zorg en onder de Zorgverzekeringswet geregeld worden. Op die manier is de stap naar intensievere zorg vanuit de wijkverpleging gemakkelijker

PVV

• Er komen extra verpleeghuisplekken en ouderenwoningen
• De verzorgingshuizen komen weer terug
• Ouderenzorg valt straks weer onder één wet
• PVV wil verhoging van de ouderenkorting in het koopkrachtpakket
• Het gevangenisregime wordt zo veel mogelijk versoberd en het daarmee bespaarde geld gaat naar de ouderenzorg

CDA

• Startende gezinnen en ouderen kunnen straks een passende woning vinden in de eigen omgeving
• Senioren moeten sneller en gemakkelijker aan het werk kunnen. Voor ouderen die langer willen doorwerken is het mogelijk om later AOW op te nemen
• CDA investeert in een warm thuis voor ouderen en mensen met een beperking door meer combinaties van wonen en zorg mogelijk te maken die toegankelijk zijn voor iedereen
• Er komt een nationaal plan voor de bouw van hofjes voor ouderen, mantelzorgwoningen en een nieuwe vorm van het vertrouwde bejaardentehuis.
• Inzet op verrijkte ouderenzorg: ontmoeting en activiteit vallen net zo goed onder zorg en professionals in de ouderenzorg krijgen de ruimte om hieraan bij te dragen, met nadruk op gemeenschapsgerichte zorg
• Er is meer aandacht nodig voor fysieke en psychische mishandeling van ouderen
• De stervenswens van ouderen is zeer veranderlijk en er kan eenzaamheid en financiële zorg achter schuilgaan. De taak van de overheid is dan om het leven te beschermen en om goed samenleven vorm te geven
• In een wensverklaring leggen ouderen vanuit zingevingsvragen hun zorgen, wensen en noden voor de oude dag en laatste levensfase vast

SP

• Ouderen moeten voortaan kunnen kiezen tussen goede zorg thuis, of voor een fijne plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis: een plek waar je oud kunt worden, in je eigen vertrouwde buurt. Dit kan samen met een partner, ook als de een zorg nodig heeft en de ander niet
• Medische behandelingen die de kwaliteit van leven verbeteren worden gegarandeerd voor elke leeftijd
• Er komt een einde aan de wachtlijsten voor verpleeghuizen en de personele bezettingsnorm voor voldoende personeel in het verpleeguis wordt gehandhaafd
• De SP kiest ervoor om zoveel mogelijk zorg in de buurt, op kleine schaal te organiseren
• Door invoering van een gemeentelijk basispakket voor onder meer huishoudelijke zorg, begeleiding, dagbesteding en respijtzorg, wordt voorkomen dat de zorg per gemeente verschilt
• Bij verhuizing naar een andere gemeente mogen de huidige eigen hulpmiddelen worden behouden
• Door gemeenten voldoende middelen te geven voor de zorgtaken wordt eigen bijdrage overbodig
• Medewerkers in de ouderenzorg krijgen meer zeggenschap over hun werkzaamheden en worden niet gedwongen om constant formulieren in te vullen
• In de langdurige zorg komt een einde aan de ingewikkelde indicaties die nu gebruikt worden. De langdurige zorg wordt betaald op basis van zorgvraag, personeelsbezetting en omgevingseisen
• Familie, vrienden of buren kunnen in de ogen van de SP nooit gedwongen worden om professionele zorg te verlenen. Huidige mantelzorgers en vrijwilligers moeten juist meer ondersteuning krijgen in plaats van hogere werkdruk
• Uitbreiding van het zorgverlof en ontheffing van de sollicitatieplicht kunnen mantelzorgers ontlasten
• Bij indicatiestelling voor thuiszorg of huishoudelijke verzorging mag aanwezigheid van mantelzorg geen rol spelen
• Mantelzorgondersteuning wordt opgenomen in het gemeentelijk basispakket, zodat elke gemeente verplicht is om goede mantelzorgondersteuning te organiseren

GroenLinks/PvdA

• Structurele investering in de opleidingen, het salaris, de werkomstandigheden, zeggenschap en het perspectief van alle verpleegkundigen en verzorgenden in de verpleeghuiszorg
• Gemeenten moeten meer ruimte en middelen krijgen om de uitvoeringspraktijk van de Wmo te vereenvoudigen en te verbeteren
• Voor mensen met een laag inkomen of levensbrede en levenslange beperking komt er geen eigen bijdrage voor Wmo-hulp
• Er komen extra verpleeghuisplekken
• De complexiteit van de ouderenzorg wordt aangepakt. Voor ouderen die lange tijd ziek zijn, valt alle langdurige ouderenzorg onder de Wet langdurige zorg
• Zorgkantoren krijgen de taak om samen met de zorgaanbieders in de regio de langdurige zorg in samenhang te organiseren en om de zorg te bekostigen op basis van het aantal hulpbehoevende ouderen in de regio. De wijkverpleegkundige krijgt een belangrijke rol in de vaststelling van de benodigde zorg en ondersteuning in de thuissituatie
• Eén wettelijk kader en één bekostiging voor verpleging, verzorging en ondersteuning maakt het voor ouderen aantrekkelijker thuis te wonen. Het is daardoor ook makkelijker voor zorgverleners en sociaal werkers om samen te werken en in te zetten op preventie
• De loonachterstand van verpleegkundigen worden ongedaan gemaakt door de salarissen in de verpleeghuizen en de thuiszorg op zijn minst weer aan te sluiten bij de andere sectoren.
• Het werk in de verzorging wordt weer aantrekkelijker door ervoor te zorgen dat zorgverleners niet langer 30 procent van hun tijd hoeven te besteden aan de verantwoording van hun ‘productie’
• Burgerinitiatieven en informele netwerken verdienen betere ondersteuning, zij moeten aanspraak kunnen maken op financiering. Dit geldt ook voor mantelzorgers
• Het mantelzorgverlof wordt daarom ook uitgebreid: het kortdurend verlof gaat naar twee weken, waarbij mensen met een laag inkomen dit volledig vergoed krijgen. Het langdurige verlof is voortaan deels vergoed, afhankelijk van het inkomen

Partij voor de Dieren

• Zorg vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) wordt bij voorkeur kleinschalig aangeboden binnen de Wet langdurige zorg, en is in elke gemeente gelijkwaardig: welke zorg je kan ontvangen mag niet afhangen van de gemeente waarin je woont
• Wmo-zorgverleners krijgen betere ondersteuning en een hoger salaris
• Zorg die kwetsbare ouderen thuis nodig hebben wordt voortaan niet vanuit drie wetten en financieringsstromen georganiseerd, maar alleen nog vanuit de Zorgverzekeringswet en de Wet maatschappelijke ondersteuning
• Mantelzorgers krijgen (financiele) ondersteuning en er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting
• Ouderen kunnen kiezen tussen kwalitatieve en voldoende zorg thuis of een plek in een verpleeghuis. Er is voldoende wijkverpleging beschikbaar. De lange wachtlijsten voor verpleeghuizen worden teruggedrongen door meer en kleinschaliger verpleeghuizen te bouwen
• Er komen voldoende faciliteiten voor dagbesteding voor thuiswonende ouderen
• De Partij voor de Dieren hecht aan zelfbeschikking en vindt dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven, op een waardige manier. Hier moet wel een zeer zorgvuldig traject aan voorafgaan

ChristenUnie

• Mantelzorg is voortaan een normale vorm van zorg. In een nieuw mantelzorgakkoord bieden werkgevers en werknemers ruimte voor mantelzorg. De overheid pakt beperkende wet- en regelgeving aan zodat er een samenhangende aanpak ontstaat
• Er komt een langduriger betaald mantelzorgverlof. Mantelzorgers kunnen twee maanden mantelzorgverlof (verspreid) opnemen. De maximale uitkering van 70 procent van het loon wordt vergoed door het Rijk. Werkgevers worden gestimuleerd om dit percentage aan te vullen
• De individuele ondersteuning van mantelzorgers wordt verstevigd. In elke gemeente is of komt een steunpunt Mantelzorg dat mantelzorgers op weg helpt bij geldzaken, vervangende zorg, wonen, werk, wet- en regelgeving of doorverwijst naar de landelijke Mantelzorglijn
• Eenvoudig beschikbare respijtzorg op maat is belangrijk om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken. Gemeenten en zorgaanbieders investeren in een verbetering van de verschillende vormen van respijtzorg, zodat die op maat en eenvoudig beschikbaar zijn’
• Elke gemeente maakt een plan voor gemeentelijk ouderenbeleid, waarin bijvoorbeeld afspraken komen te staan over huisvesting, hoe ouderen ertoe kunnen doen, bestrijding van eenzaamheid en de invulling van zorg en ondersteuning. Deze afspraken gaan ook over gezamenlijk financieren van zorg
• Voor het ontwikkelen van zorgzame buurten en wijken stelt het Rijk een ontwikkelsubsidie beschikbaar, bij voorkeur met zorgverzekeraars, pensioenfondsen en andere financiers
• Er zijn de komende 20 jaar meer structurele verpleeghuisplekken nodig, daarom wil ChristenUnie 360 miljoen euro investeren in deze extra plekken en verbeterde verpleeghuiszorg
• Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren betalen gezamenlijk mee aan het voorkomen van zorg, bijvoorbeeld door valpreventie, welzijn op recept en een ruim lokaal aanbod aan activiteiten gericht op zingeving, sociale betrokkenheid en vitaliteit
• Wijkverpleegkundigen krijgen een vast bedrag per client en worden niet meer afgerekend op aantal uren of minuten
• Er komen in elke regio heldere afspraken over financiering van zorg die op het grensvlak van wetten ligt
• Voor verpleeghuizen wordt de indicatiestelling voor het verpleeghuis beperkt tot enkel het toegangsrecht voor het verpleeghuis. De verpleeghuiszorg wordt vervolgens ook anders gefinancierd, bijvoorbeeld op basis van populatie of beschikbaarheid
• Dementiezorg wordt verbeterd en vereenvoudigd vanuit de gedachte van Sociale Benadering Dementie. Hiervoor zijn dementievriendelijke wijken met ontmoetingsplekken noodzakelijk en komt er betere ondersteuning van casemanagers dementie
• ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor mensen met een doodswens zonder dat ze ernstig ziek zijn en is dus tegen het initiatief-wetsvoorstel voltooid leven
• Vroegtijdige gesprekvoering over zorg rond het levenseinde wordt standaard onderdeel van goede (eerstelijns) zorg voor kwetsbaren
• Euthanasiezaken waarover in de toetsingscommissie discussie bestaat, worden altijd aan het Openbaar Ministerie voorgelegd

FvD

• De AOW-leeftijd gaat terug naar 65 jaar en de AOW-uitkering is belastingvrij
• Ouderen die aan het werk willen blijven moeten die keuze krijgen en hier zelfs voor gestimuleerd worden
• Uitbreiding van thuiszorg en huishoudelijke hulp op een zo klein mogelijke schaal
• Aansporing en ondersteuning van mantelzorg via innovatie, bijvoorbeeld met generatiewoningen
• Verzorgings- en verpleeghuizen blijven en worden waar mogelijk uitgebreid
• Eenzame ouderen krijgen ondersteuning door middel van lokale vrijwilligersprojecten
• De huidige euthanasiewet blijft gehandhaafd
• Er komt geen aanvullende wet voltooid leven

BBB

• BBB wil meer verpleeghuizen en speciale woonvormen, bijvoorbeeld moderne bejaardentehuizen, om aan de behoefte te voldoen. Partners hebben daarbij de mogelijkheid om samen te wonen
• Door tijdelijke vervangende zorg mogelijk te maken, mogelijkheden te bieden voor passende vergoedingen en erkenning, worden mantelzorgers ontlast
• De drempel voor verpleeghuiszorg gaat omlaag door de Wet langdurige zorg aan te passen
• Zwaardere begeleiding en persoonlijke verzorging (ZZP3) kan worden geleverd met verpleeghuiszorg en dus niet alleen thuis
• Voor ouderen die thuis blijven wonen blijft het Volledig Pakket Thuis voorhanden

SGP

• Er komt geen wet voltooid leven, maar er wordt steviger ingezet op goede (palliatieve) zorg en ondersteuning voor ouderen

DENK

• DENK wil de ouderenzorg verbeteren door de focus te leggen op de eigen regie van ouderen
• Thuis wonen moet zo lang mogelijk mogelijk blijven
• Betaalde zorg die vrienden of familie leveren wordt beheerd vanuit de wijkverpleegkundige
• Werklozen worden omgeschoold om betaalde verzorging te leveren via een zorgbureau
• Er moet een wettelijk minimum van twee gekwalificeerde zorgmedewerkers per acht patienten in een verpleeghuis komen
• Overbodige registratie wordt afgeschaft, zodat er meer tijd is voor de patient en voor hygiëne
• Mensen worden gestimuleerd om als verzorgende in een verpleeghuis aan de slag te gaan
• Er is in de thuiszorg en in instellingen meer aandacht nodig voor mondgezondheid bij ouderen
• Er gaat meer geld naar inkomensondersteuning voor kwetsbare ouderen
• Er komen pilots met gratis openbaar vervoer, met name gericht op ouderen en minima

Volt

• Ouderen die niet meer thuis kunnen wonen en geen zicht meer hebben op terugkeer naar hun eigen huis, moeten huur betalen naar draagkracht
• Het landelijke abonnementstarief wordt afgeschaft en de inkomensafhankelijke bijdrage wordt heringevoerd voor alle maatschappelijke ondersteuning (met uitzondering van rolstoelen)
• Mensen met een vrijwillige en weloverwogen, blijvende stervenswens kunnen legaal en onder begeleiding toegang krijgen tot euthanasie. Hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in het Wetboek van Strafrecht

JA21

• Bejaardentehuizen maken een terugkeer, waar individuele zorg geleverd kan worden
• JA21 pleit voor het inrichten van een woonomgeving waar meerdere ouderen wonen, waar zij van gemeenschappelijke faciliteiten gebruik kunnen maken en daardoor sociale contacten kunnen onderhouden
• Thuiszorgorganisaties worden voorzien van een systeem waarmee zij thuiswonende ouderen beter kunnen monitoren en kunnen reageren op gebeurtenissen en situaties
• Verdere uitbreiding van de huidige euthanasiepraktijk is onwenselijk

BIJ1

• De kwaliteitscriteria voor verzorgingshuizen worden aangescherpt. Deze tehuizen mogen geen dumpplek zijn. Daarom ondersteunt BIJ1 het eerdere initiatief van zorg-buurthuizen die sociale functies en zorg samenbrengen
• In de opleidingen voor mensen in de ouderenzorg moet meer aandacht zijn voor bestrijding van racistische stereotypen

Nieuw Sociaal Contact

• De bekendheid over voorzieningen voor hulp bij mantelzorg moet beter, zodat meer mantelzorgers ook daadwerkelijk hulp en ondersteuning krijgen
• Het moet makkelijk worden om ouderen dicht bij hun volwassen kinderen te laten wonen door tijdelijke woonunits te plaatsen. Dit mag geen gevolgen hebben voor de uitkering
• Het moet makkelijker worden voor de specialist ouderengeneeskunde om bij patiënten thuis te komen en de huisarts te adviseren
• Burgerinitiatieven die woonzorgvormen willen realiseren in de eigen wijk of het eigen dorp moeten worden gesteund. Er moet een landelijke investeringsfaciliteit komen voor dergelijke initiatieven die de financiering moeilijk rondkrijgen
• Het scheiden van wonen en de ouderenzorg, met name het Volledig Pakket Thuis, heeft geleid tot een versnipperde financiering. Onderdelen van de zorg worden betaald uit diverse wetten, uit diverse eigen bijdragen en uit het eigen risico. Deze financiering is voor de ouderen en hun mantelzorgers onnavolgbaar en moet vergaand vereenvoudigd en waar nodig heroverwogen worden
• Verpleeghuizen moeten weer de mogelijkheid krijgen om meer bedden vanuit de Wet langdurige zorg aan te bieden
• Er wordt geïnvesteerd in de kennis van zorgprofessionals over het tijdig spreken met de patiënt en de familie over wensen nabij het levenseinde zoals het stoppen van levensbedreigende behandeling, palliatieve zorg, palliatieve sedatie en euthanasie
• Hospices moeten voldoende financiering krijgen
• De huidige wetgeving over euthanasie is evenwichtig en behoeft geen wijziging. De Wet voltooid leven wordt niet door NSC gesteund

50Plus

• Het princpe van bejaarden- en verzorgingshuizen wordt in een nieuwe vorm in ere hersteld
• De huisarts speelt een centrale rol in de zorg voor ouderen en moet voor iedereen beschikbaar zijn
• Mantelzorgers verdienen betere ondersteuning en moeten gefaciliteerd worden op het gebied van onder meer mantelzorgverlof en parkeren
• Euthanasie zou toegestaan moeten zijn als er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden
• Er moet een minister Ouderenbeleid komen

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky