Code rood: financieel onhoudbare situatie dreigt voor ouderenzorg

De ouderenzorg verkeert in de problemen. Een financieel onhoudbare situatie dreigt voor de sector. De kosten stijgen en de inkomsten staan onder druk. Kwaliteitsverlies van de zorg en faillissementen liggen op de loer. “Het is ronduit alarmerend en voorspelt niet veel goeds voor de komende jaren. Ingrijpen vanuit de overheid is noodzakelijk”, aldus Mike Tagage van BDO Accountants & Adviseurs. Dit meldt BDO.

Het resultaat van de ouderenzorginstellingen is gehalveerd van 533,4 miljoen in 2021 naar 262,7 miljoen euro in 2022. Het aantal instellingen met verlies steeg met bijna 40 procent van 171 tot 238. Ook het rendement bereikte afgelopen jaar reeds de kritische ondergrens. Dat kwam net boven de 1 procent uit, terwijl dat in 2023 nog 2,3 procent was. De ruimte voor noodzakelijke investeringen in digitalisering en duurzaamheid verdwijnt.

Stijgende kosten ouderenzorg

Door de inflatie, hogere energiekosten, toegenomen rentelasten en het materiaal- en personeelstekort stijgen de kosten in de ouderenzorg. Zo gaven de 789 instellingen in boekjaar 2022 in totaal 374,5 miljoen euro meer uit aan inhuurkrachten voor de zorgverlening. Dat is een toename van 20 procent ten opzichte van 2021. De kosten voor inhuurkrachten bedragen inmiddels bijna 10 procent van de netto-omzet van een ouderenzorginstelling.

De opbrengsten houden geen gelijke tred met alle kostenstijgingen, integendeel zelfs. Tegenstrijdige maatregelen volgen. Zo verlaagt de Nederlandse Zorgautoriteit vanaf 2024 de zogenoemde normatieve huisvestingscomponent met 8 procent, waardoor instellingen minder geld krijgen om de huisvesting van bewoners te betalen. Het demissionair kabinet vermindert komend jaar het landelijk budget voor de ouderenzorg met 1,2 procent, hetgeen oploopt tot circa 3 procent in 2026. Zorgkantoren zetten daarnaast de tarieven verder onder druk.

Kwaliteitsverlies

Het gevaar bestaat dat kwetsbare ouderen mogelijk de dupe worden van de verontrustende financiële situatie, stelt BDO. Ouderen en zorginstellingen moeten nu al steeds vaker een beroep doen op de veelal overbelaste mantelzorgers. Daarnaast kan de druk op de kosten ook tot kwaliteitsverlies van de zorg leiden. Het risico bestaat dat ouderen minder persoonlijke aandacht krijgen, minder vaak worden verzorgd of minder vaak naar een dagbesteding gaan. 

Ingrijpen overheid vereist

BDO pleit voor acuut ingrijpen vanuit de overheid. “Gebeurt dat niet, dreigt een kaalslag in de zorg en zijn faillissementen onvermijdelijk,” waarschuwt Tagage. Ook waarschuwt hij voor het huidige tempo waarin maatregelen worden doorgevoerd. “Alles dient zich nu gestapeld aan. De ene maatregel volgt na de andere maatregel. De druk op zorginstellingen wordt te groot. Het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) is logisch en nuttig, maar de sector moet ook in staat worden gesteld de gewenste omslag te maken naar ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan’.”

Door: Nationale Zorggids