Mazelen: symptomen, ernst en besmettelijkheid van mazelen

De vaccinatiegraad onder jonge kinderen in Nederland daalt. Voor de ziekte de mazelen lijkt de vaccinatiegraad voor baby’s voor het eerst net onder de 90 procent te zijn. Nu komt het niet vaak voor dat er mazelenuitbraken zijn, maar ze komen wel degelijk voor en kunnen kinderen ernstig ziek maken. Wat is mazelen, hoe ernstig is het als je ermee besmet bent en hoe besmettelijk is mazelen? 

Symptomen mazelen

Ondanks dat mazelen in Nederland bijna niet meer voorkomt, is het nog steeds één van de meest besmettelijke ziekten. Het mazelenvirus is overdraagbaar van mens op mens en begint met koorts, hoesten, neusverkoudheid en oogontsteking. Ook zitten er witte vlekjes aan de binnenkant van de wangen. Symptomen die je wellicht niet meteen aan mazelen koppelt. Pas enkele dagen later uiten de kenmerkende rode vlekjes zich. Een middenoorontsteking en diarree kunnen ook bij een mazelenbesmetting horen en in ernstigere gevallen ontstaat long- of hersenontsteking. Dit kan zelfs tot zeven jaar na de besmetting gebeuren. Een ontsteking van de hersenen of hersenvliezen kan blijvende schade veroorzaken.

Wie kan ernstig ziek worden door mazelen?

Mazelen kan een redelijk mild verloop hebben, maar iemand er ook ernstig ziek van worden. Vooral jonge kinderen tot 5 jaar, niet-gevaccineerde of  voormalig besmette volwassenen en mensen met een verminderde afweer lopen dat risico. Minder dan 1 op de 10.000 patiënten in Nederland overlijdt als gevolg van mazelen. In ontwikkelingslanden sterven dagelijks ongeveer 250 kinderen hieraan.

Gevaar van mazelen tijdens de zwangerschap

Vrouwen die zwanger zijn kunnen bij een mazelenbesmetting ernstiger ziek worden dan niet-zwangere vrouwen. Ze kunnen bijvoorbeeld een longontsteking krijgen. Hoewel mazelen geen aangeboren afwijkingen veroorzaakt, kan het wel tot een miskraam of vroeggeboorte leiden. Dit komt gelukkig bijna nooit voor.

Bescherming baby na geboorte

In Nederland zijn baby’s tot een aantal maanden na de geboorte beschermd tegen de mazelen. De moeder is er dan tegen gevaccineerd of heeft ooit mazelen gehad. Moeders die geen inenting hebben gehad of nooit besmet zijn geweest met de mazelen doen er goed aan om patiënten met vermoedelijke mazelen te vermijden. Pasgeboren baby’s van deze moeders hebben namelijk een verhoogde kans op ernstige complicaties en zelfs sterfte omdat ze geen bescherming hebben tegen de ziekte. Baby’s van gevaccineerde moeders zijn 3 tot 4 maanden na de geboorte beschermd en moeders die ooit besmet zijn geweest met mazelen zijn tot 6 maanden beschermd.

Besmettelijkheid mazelen

Mazelen is zoals gezegd een van de meest besmettelijke infectieziekten en is overdraagbaar via besmette druppeltjes snot en speeksel die een mazelenpatiënt uitademt, niest of hoest. Mazelen is besmettelijker dan bof, rodehond en de griep. Zodra de eerste symptomen beginnen, dus koorts, hoesten, neusverkoudheid en oogontsteking, is iemand besmettelijk. Dat betekent ook dat kindjes met een mazelenbesmetting soms gewoon nog naar de opvang gaan, omdat niet duidelijk is dat het om de mazelen gaat. Vaak zijn andere kinderen al besmet voordat het eerste kind de eerste zichtbare klachten kreeg.

BMR-vaccinatie

Door kinderen te vaccineren tegen de mazelen, kunnen uitbraken worden voorkomen. Het mazelenvaccin zit samen met het vaccin tegen bof en rode hond in een combinatievaccin. Kinderen die twee prikken hebben gehad, hebben een zeer kleine kans op een besmetting. De BMR-vaccinatie wordt aangeboden bij 14 maanden en 9 jaar.

Sinds de invoeringen van mazelenvaccinatie in 1976 komt de mazelen steeds minder vaak voor. Voor die tijd hadden bijna alle kinderen op een bepaald moment in hun leven de mazelen. Op dit moment komt mazelen zo’n tien keer per jaar voor en komen uitbraken vooral voor onder groepen die zich niet laten vaccineren, bijvoorbeeld in de Bible Belt.

Lees ook: mazelenvirus houdt flink huis in afweersysteem van patiënten
Lees ook: meisje overleden aan gevolgen van mazelen

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky