Levende donoren, minder infecties en betere medicatie hebben in de afgelopen zestig jaar geleid tot een sterk verhoogde overlevingskans na een niertransplantatie bij kinderen. Ook is de kwaliteit van leven bij kinderen die een donornier ontvingen toegenomen. Het Radboudumc is al tientallen jaren lang gespecialiseerd in niertransplantaties bij kinderen en doet veel onderzoek naar de beste behandeling. Dat meldt het Radboudumc.
In 1959 werd de eerste niertransplantatie bij een kind uitgevoerd, en tegenwoordig krijgen wereldwijd maar liefst zo’n 1300 kinderen per jaar een nieuwe nier. Het is uitgegroeid tot een succesvolle behandeling als de nieren niet goed meer werken en er sprake is van ernstig nierfalen. Getransplanteerde nieren functioneren tegenwoordig beter dan in de beginjaren, toen slechts 42 procent van de nieren na vijf jaar nog werkte. Nu heeft 93 procent van de patiënten na vijf jaar nog een goed functionerende donornier. Ook is hun kwaliteit van leven sterk toegenomen.
Dat het zoveel beter gaat, komt onder meer door betere medicijnen, die het afweersysteem onderdrukken. Als patiënten hun medicatie niet innemen, valt het afweersysteem de nieuwe nier aan, met afstoting tot gevolg. "We hebben tegenwoordig veel betere medicijnen tot onze beschikking dan in het verleden. Dit is de belangrijkste reden van de verbeterde overleving van de donornier", vertelt Loes Oomen. Zij is arts-onderzoeker van de afdeling Urologie van het Radboudumc. Samen met collega’s deed ze een groot onderzoek naar de ontwikkeling van niertransplantaties bij kinderen.
Dit onderzoek, gepubliceerd in Frontiers in Pediatrics, laat zien dat het type donor is veranderd. De meeste kinderen die een nieuwe nier krijgen, krijgen deze, zeker in Nederland, van een levende donor. Vaak van een ouder. "Dit heeft meerdere voordelen; de ouders zijn vaak jong en gezond, de operatie kan van te voren worden gepland en er is meestal sprake van een goede genetische match", aldus Oomen. "Een goede genetische match maakt de kans op afstoting kleiner."
Het Radboudumc is gespecialiseerd in niertransplantaties bij kinderen
Het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis is één van de drie Nederlandse centra waar niertransplantaties bij kinderen worden uitgevoerd. Sinds 1968 ontvingen ruim 400 kinderen hier een nieuwe nier. De ontwikkelingen zijn vergelijkbaar met die in de rest van de wereld. In Nederland voeren alleen in het Radboudumc artsen niertransplantaties bij kinderen jonger dan drie jaar uit. Bij hen wordt de donornier echter in de buikholte geplaatst, omdat er te weinig ruimte is in het bekken.
Voorkom her-transplantatie
Zijn we waar we moeten zijn? Oomen: "We zijn blij met de ontwikkelingen, zo zijn er ook grote stappen gezet in de multidisciplinaire zorg rondom een operatie. Maar we willen de zorg voor deze patiënten verder verbeteren. Een grote uitdaging is therapietrouw: we merken dat vooral kinderen in de tienerleeftijd niet altijd hun medicijnen innemen." Afstoting kan het gevolg zijn. Een nieuwe transplantatie is een optie, maar uit onderzoek blijkt dat het beter is om dat te voorkomen: her-transplantatie geeft over het algemeen slechtere uitkomsten voor patiënten.
Dialyseren voorkomen of niet?
Hoe vinden we de meest geschikte donor en hoe bepalen we het juiste moment van transplantatie? Wacht je op de meest geschikte donor met het risico op dialyse of niet? Op deze vragen wil Oomen graag een antwoord. "Onze kennis van een DNA-match helpt ons hierbij. En we weten ook dat de leeftijd van de donor van invloed is."
Uit Nijmeegs onderzoek bleek eerder dat de blaas van kinderen met een nieuwe nier niet altijd goed werkt. Ook daar ligt nog een uitdaging. Nieuwe ontwikkelingen, zoals gebruik van kunstmatige intelligentie, het samenbrengen van gegevens van patiënten (zoals in Europees verband in de European Health Data Space) of de ontwikkeling van nierorganoïden voor medicijnonderzoek zijn interessante methoden voor verder onderzoek. Bekijk hier een video van de Nierstichting over de ontwikkeling van nierorganoïden in het Radboudumc.
Door: Nationale Zorggids
